Giáo dục thế hệ trẻ theo tư tưởng Chủ tịch Hồ Chí Minh

Còn nhớ trước lúc đi xa, trong Di chúc của Bác, với những tình cảm vô vàn thương yêu và trách nhiệm cao cả, Người không quên căn dặn: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là việc làm hết sức quan trọng và rất cần thiết”. Đây là một trong những nội dung quan trọng của tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác thanh niên.

Người khẳng định, thế hệ trẻ là lực lượng đóng vai trò quyết định sự thành bại của cách mạng. Thế hệ trẻ nếu không vươn lên tỏ rõ là lực lượng xung kích, lực lượng đi đầu thì sự nghiệp của cách mạng và “số phận” của dân tộc khó tránh khỏi tổn thất. Năm 1925, trong bài Gửi thanh niên An Nam, người kêu gọi: “Hỡi Đông Dương đáng thương hại! Người sẽ chết mất, nếu đám thế hệ trẻ già cỗi của Người không sớm hồi sinh”. Trong cuộc đấu tranh giành chính quyền cũng như trong cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp, Bác khẳng định: “Thanh niên là bộ phận quan trọng của dân tộc”. Sau khi cách mạng tháng Tám thành công, Người chỉ rõ: “Thanh niên là chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do các thanh niên”. 

Bác cho rằng, thế hệ trẻ luôn biểu hiện tinh thần tự tôn dân tộc, lực lượng có thể kế thừa và tiếp bước xứng đáng truyền thống vẻ vang của cha anh đi trước. Vào những ngày đầu của cuộc kháng chiến ác liệt chống thực dân Pháp, trong Thư gửi cho các chiến sĩ cảm tử quân Thủ đô, Bác đã tỏ rõ niềm tin vào thế hệ trẻ, kế thừa xứng đáng truyền thống cha anh: “Các em cảm tử cho tổ quốc quyết sinh. Các em là đại biểu cái tinh thần tự tôn, tự lập của dân tộc ta mấy nghìn năm để lại, cái tinh thần quật cường đó đã kinh qua Hai Bà Trưng, Lý Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, Phan Đình Phùng, Hoàng Hoa Thám, truyền lại cho các em. Nay các em gan góc tiếp tục cái tinh thần bất diệt đó, để truyền lại cho nòi giống Việt Nam muôn đời về sau”. Trên cơ sở khẳng định vị trí, vai trò của thế hệ trẻ đối với cách mạng và đối với tương lai của dân tộc, thể hiện niềm tin trọn vẹn vào thế hệ trẻ, Bác đã đặt ra yêu cầu cho Đảng phải có kế hoạch chăm lo đào tạo, bồi dưỡng toàn diện cho thế hệ trẻ để họ trở thành những người thừa kế xây dựng CNXH vừa “hồng” vừa “chuyên” và thực hành tốt phương châm: Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, bởi vì: “Chủ nghĩa cá nhân trái với đạo đức cách mạng, nếu nó còn trong mình, dù ít thôi, thì nó sẽ chờ dịp để phát triển, để che lấp đạo đức cách mạng, để ngăn trở ta một lòng, một dạ đấu tranh cho sự nghiệp cách mạng. Chủ nghĩa cá nhân là một thứ rất gian giảo, xảo quyệt, nó khéo dỗ dành người ta xuống dốc. Mà ai cũng biết rằng xuống dốc thì dễ hơn lên dốc, vì thế mà càng nguy hiểm”.

Từ những kinh nghiệm đúc rút ra, Bác nêu ba phương thức giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng thế hệ trẻ:

Một là: Học đi đôi với hành, lý luận kết hợp với thực tiễn, vì học để hành, học mà không hành thì học vô ích, hành mà không học thì hành không trôi chảy.

Hai là: Kết hợp giáo dục giữa nhà trường, gia đình và xã hội để từ đó, huy động được nguồn lực to lớn cho thanh niên phát triển về chất lượng, số lượng, được quan tâm chăm lo về tinh thần cũng như về cơ sở vật chất.

Ba là: Đề cao và phát huy tinh thần tự giáo dục, tự rèn luyện của thế hệ trẻ. Theo Người, kết hợp việc giáo dục của nhà trường, của xã hội và của gia đình là hết sức quan trọng, song việc tự rèn luyện, tự giáo dục của thế hệ trẻ đóng vai trò quyết định: “Thế hệ trẻ bây giờ là một thế hệ vẻ vang, vì vậy phải tự giác, tự nguyện mà tự động cải tạo tư tưởng của mình để xứng đáng với nhiệm vụ của mình”.

Công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh thiếu niên có vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng, củng cố tình cảm, niềm tin, bản lĩnh chính trị, qua đó xây dựng thế hệ trẻ có hoài bão, lý tưởng, khát vọng và trách nhiệm để xứng đáng làm chủ nước nhà theo lời dạy của Bác Hồ kính yêu: “Đảng viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Năm tháng đã đi qua và Người đã đi xa, nhưng những lời di huấn hết sức quý báu trên đây của Người đã soi đường chỉ lối cho mỗi chúng ta. Chỉ có trên cơ sở thấm nhuần và thực hành tốt những lời dạy của Người thì công tác giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng thế hệ trẻ mới đạt kết quả như mong muốn và thế hệ trẻ sẽ phát huy được vai trò to lớn của mình trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xứng đáng với niềm tin yêu của Đảng, của Nhân dân và của chính Người./.

Đ.X.L