Chủ tịch Hồ Chí Minh - tấm gương sáng về học tập và sử dụng ngoại ngữ

Tấm gương sáng ngời về ý chí và phương pháp tự học ngoại ngữ

Ngay từ thời niên thiếu trên mảnh đất Nghệ An giàu truyền thống hiếu học và yêu nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm bộc lộ tư chất thông minh và khát khao tìm hiểu thế giới bên ngoài. Trong quá trình bôn ba khắp năm châu bốn bể tìm đường giải phóng dân tộc, Bác hiểu rằng: muốn thắng lợi trên mặt trận quốc tế thì nhất định phải học ngoại ngữ, phải hiểu được tư tưởng, văn hóa của các dân tộc trên thế giới. Vì vậy, dù sống trong điều kiện vô cùng khó khăn, Bác vẫn luôn tranh thủ mọi hoàn cảnh để học và rèn luyện ngoại ngữ trong suốt những năm tháng hoạt động cách mạng ở nước ngoài. Khi ở Pháp, ban đầu chưa thạo tiếng Pháp, Bác kiên trì học từng chữ, từng câu. Bác ghi những từ mới vào mảnh giấy nhỏ, dán chúng ở những nơi dễ thấy nhất trong căn phòng trọ chật hẹp, thậm chí viết lên cánh tay để có thể nhẩm học trong lúc làm việc. Bác chủ động làm quen, trò chuyện với những người Pháp lao động, nhờ họ sửa lỗi phát âm, ngữ pháp. Bác chăm chỉ đọc sách báo tiếng Pháp, từ những mẩu tin ngắn đến các bài xã luận dài, tập viết từ những câu đơn giản đến những bài luận phức tạp. Bác tìm đến các thư viện, các buổi nói chuyện công cộng, tham gia các câu lạc bộ để có môi trường rèn luyện. Chính nhờ sự khổ công rèn luyện đó mà chỉ sau một thời gian, Nguyễn Ái Quốc đã có thể viết báo bằng tiếng Pháp một cách sắc sảo, trở thành chủ bút của tờ báo “Le Paria” (Người Cùng Khổ) - tiếng nói mạnh mẽ của các dân tộc thuộc địa, gây tiếng vang lớn trong dư luận Pháp và quốc tế.

Khi đến Anh, trong thời gian làm phụ bếp tại khách sạn Carlton sang trọng ở London, Bác vẫn tranh thủ từng phút rảnh rỗi ít ỏi để học tiếng Anh. Bác học qua sách vở tự mua, học trong các công viên vào ngày nghỉ, tham gia các lớp học buổi tối miễn phí hoặc học phí thấp, và không ngần ngại bắt chuyện với người bản xứ để thực hành giao tiếp. Tinh thần ham học hỏi của Người đã gây ấn tượng với cả những người xung quanh. Bác từng tâm sự: “Muốn tiến bộ phải học, muốn hiểu thế giới phải biết tiếng nước ngoài.” Câu nói giản dị ấy chính là phương châm, là động lực thúc đẩy Bác vượt qua mọi khó khăn trên con đường tự học đầy gian nan.

Đến Liên Xô, quê hương của Cách mạng Tháng Mười, Bác lại bắt đầu học tiếng Nga gần như từ con số không. Ở một độ tuổi không còn trẻ, lại bận rộn với công tác tại Quốc tế Cộng sản, nhưng với quyết tâm cao độ và phương pháp học tập khoa học, Bác đã nhanh chóng làm chủ được ngôn ngữ này. Bác tìm mọi tài liệu để đọc, kiên trì luyện nghe, luyện nói và chỉ trong thời gian ngắn đã có thể đọc hiểu các văn kiện, tác phẩm kinh điển Mác - Lênin bằng tiếng Nga, dịch thuật tài liệu, giao tiếp và thậm chí viết báo, tham luận tại các hội nghị quốc tế bằng ngôn ngữ này một cách thành thạo.

Trong những năm tháng bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam ở Quảng Tây, Trung Quốc, đối mặt với cảnh tù đày khắc nghiệt, Bác vẫn không ngừng học tập. Bác tranh thủ thời gian để học tiếng Quảng Đông (một phương ngữ phổ biến ở miền Nam Trung Quốc) để giao tiếp với cai ngục và những người xung quanh, đồng thời nghiên cứu sâu hơn về Hán ngữ cổ điển, về văn hóa và lịch sử Trung Hoa. Chính trong hoàn cảnh ngặt nghèo đó, tập thơ bất hủ “Nhật ký trong tù” (Ngục trung nhật ký) đã ra đời. Tập thơ không chỉ là một kiệt tác văn học, phản ánh tâm hồn cao đẹp, ý chí kiên cường và tinh thần lạc quan cách mạng của Hồ Chí Minh, mà còn là minh chứng hùng hồn cho trình độ Hán học uyên thâm, khả năng sử dụng ngôn ngữ thơ ca điêu luyện của Bác.

Tấm gương tự học ngoại ngữ của Bác cho thấy, không có hoàn cảnh nào là không thể học, chỉ cần có ý chí quyết tâm, lòng kiên trì bền bỉ và phương pháp học tập phù hợp. Bác đã biến khó khăn, thử thách thành môi trường rèn luyện, biến mọi nơi thành trường học, mọi người thành người thầy, để không ngừng làm giàu tri thức và vốn liếng ngôn ngữ của mình.

Bác Hồ - bậc thầy sử dụng ngoại ngữ linh hoạt và hiệu quả

Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là người học ngoại ngữ chăm chỉ mà còn là bậc thầy trong việc sử dụng ngôn ngữ một cách linh hoạt, sáng tạo và hiệu quả, tất cả đều phục vụ cho sự nghiệp giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước. Bác không học ngoại ngữ để phô trương kiến thức hay mưu cầu lợi ích cá nhân, mà coi đó là công cụ sắc bén trên mặt trận tư tưởng, văn hóa và ngoại giao.

Bằng vốn ngoại ngữ phong phú, Bác đã trực tiếp viết hàng trăm bài báo, tham luận và tác phẩm chính luận bằng tiếng Pháp, tiếng Anh, tiếng Nga, tiếng Trung, đăng trên nhiều tờ báo và diễn đàn quốc tế lớn. Những tác phẩm tiêu biểu như Bản án chế độ thực dân Pháp, các bài viết trên báo Le Paria, L’Humanité, La Vie Ouvrière, cùng các bài phát biểu tại Đại hội Quốc tế Cộng sản đều thể hiện tư duy sắc sảo, lập luận chặt chẽ và khả năng sử dụng ngôn ngữ điêu luyện. Qua đó, Bác không chỉ vạch trần bản chất tàn bạo của chủ nghĩa thực dân, mà còn truyền bá hiệu quả đường lối cách mạng Việt Nam, kêu gọi sự đoàn kết và ủng hộ của các lực lượng tiến bộ trên thế giới đối với sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Trong hoạt động ngoại giao, Bác thường trực tiếp sử dụng ngôn ngữ của đối tác mà không cần đến phiên dịch, tạo ra sự gần gũi, tin cậy và hiệu quả trong truyền đạt thông điệp. Nhiều lần, Bác khiến bạn bè quốc tế ngạc nhiên và khâm phục khi có thể chuyển ngữ linh hoạt giữa các thứ tiếng như Pháp, Anh, Nga, Trung một cách tự nhiên, lưu loát. Khả năng sử dụng ngoại ngữ thành thạo cùng với vốn hiểu biết sâu rộng về văn hóa, lịch sử các dân tộc đã giúp Bác tạo dựng được uy tín lớn, chiếm được cảm tình và sự kính trọng của bạn bè quốc tế.

Không dừng lại ở hoạt động đối ngoại, Bác còn coi ngoại ngữ là chìa khóa để tiếp cận tinh hoa tri thức nhân loại, đặc biệt là lý luận Mác - Lênin. Bác đã trực tiếp đọc các tác phẩm kinh điển của Mác, Ăngghen, Lênin bằng nguyên bản tiếng Đức, Pháp, Nga để nắm vững tư tưởng cách mạng và khoa học, từ đó vận dụng sáng tạo vào thực tiễn Việt Nam. Bác cũng là người đầu tiên dịch, giới thiệu nhiều tài liệu lý luận quan trọng sang tiếng Việt để phục vụ công tác đào tạo cán bộ, xây dựng nền tảng lý luận cho Đảng và cách mạng.

Việc học và sử dụng ngoại ngữ của Bác luôn gắn liền với lý tưởng cách mạng và tinh thần phụng sự Tổ quốc. Bác từng căn dặn: “Học ngoại ngữ để hiểu bạn bè năm châu, để đấu tranh cho độc lập dân tộc.” Tấm gương học tập và vận dụng ngoại ngữ của Bác là bài học quý báu, có ý nghĩa sâu sắc trong bối cảnh đất nước đang hội nhập sâu rộng với thế giới ngày nay.

Tiếp Bước Bác Hồ: nâng cao chất lượng dạy và học ngoại ngữ tại Học viện Lục quân hiện nay

Đối với Học viện Lục quân - trung tâm đào tạo, bồi dưỡng sĩ quan chỉ huy, tham mưu lục quân hàng đầu của Quân đội nhân dân Việt Nam, việc học ngoại ngữ không chỉ phục vụ công tác chuyên môn, mà còn là nhiệm vụ thiết yếu trong thời đại hội nhập. Tấm gương tự học ngoại ngữ của Chủ tịch Hồ Chí Minh là kim chỉ nam soi đường, thể hiện rõ tinh thần cách mạng, ý chí tự lực và tầm nhìn chiến lược của Bác. Bác học ngoại ngữ không vì mục đích cá nhân, mà để phục vụ sự nghiệp giải phóng dân tộc, tranh thủ sự ủng hộ quốc tế, tiếp thu tinh hoa tri thức nhân loại và lý luận cách mạng. Trong môi trường quân sự hiện đại, ngoại ngữ là chìa khóa mở ra cánh cửa tri thức quân sự thế giới. Thành thạo ngoại ngữ giúp cán bộ, giảng viên, học viên Học viện tiếp cận hiệu quả các học thuyết quân sự tiên tiến, sử dụng thành thạo vũ khí, trang bị công nghệ cao, nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học, và tham gia tích cực vào hoạt động hợp tác quốc phòng quốc tế, lực lượng gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc. Nhận thức rõ điều đó, Học viện đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ: xây dựng môi trường học tập tích cực, đổi mới phương pháp giảng dạy, tăng cường ứng dụng công nghệ, khuyến khích tinh thần tự học theo gương Bác. Các hoạt động giao lưu, thuyết trình, sinh hoạt ngoại ngữ, lớp bồi dưỡng nâng cao trình độ cho cán bộ, giảng viên được tổ chức thường xuyên và hiệu quả. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là làm cho mỗi quân nhân tại Học viện thấm nhuần lời dạy của Bác: học ngoại ngữ để phục vụ sự nghiệp cách mạng, phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, phục vụ quân đội. Ngoại ngữ phải trở thành nhu cầu tự thân, là một phần trong hành trình phấn đấu trở thành người sĩ quan “vừa hồng, vừa chuyên”. Noi gương Bác với tinh thần kiên trì, sáng tạo và quyết tâm, chắc chắn việc học ngoại ngữ tại Học viện Lục quân sẽ ngày càng đạt nhiều kết quả thiết thực.

Tấm gương học tập và sử dụng ngoại ngữ của Chủ tịch Hồ Chí Minh là bài học vô giá cho thế hệ hôm nay và mai sau. Trong thời đại hội nhập, mọi quân nhân Học viện Lục quân hãy tiếp bước Bác - rèn luyện ý chí tự học, chủ động trau dồi ngoại ngữ, coi đây là một phần trong sự nghiệp cách mạng, phục vụ công tác quân sự, quốc phòng, góp phần xây dựng quân đội chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Như lời Bác từng căn dặn: “Học để làm việc, làm người, làm cán bộ. Học để phục vụ nhân dân, phục vụ cách mạng, phục vụ Tổ quốc”, học ngoại ngữ cũng không nằm ngoài lý tưởng ấy, việc học ngoại ngữ hôm nay cũng vì lý tưởng cao đẹp đó. Đó chính là hành động thiết thực nhất để học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh./.

Tài liệu tham khảo

1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và đào tạo, GS.TS. Phạm Minh Hạc (chủ biên), NXB Chính trị Quốc gia, 2010.

2. Hồ Chí Minh - Tấm gương tự học suốt đời, PGS.TS. Bùi Đình Phong, NXB Chính trị Quốc gia Sự thật, 2015.

3. Bác Hồ với ngành giáo dục, Học tập đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, NXB Hồng Đức, 2017.