Phát huy tinh thần thượng tôn pháp luật theo tư tưởng Hồ Chí Minh và ý nghĩa trong công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật ở Học viện Lục quân hiện nay

Theo Người, pháp luật phải được thực thi nghiêm minh, công bằng, để mọi người dân đều bình đẳng trước pháp luật. Pháp luật không chỉ là công cụ để Nhà nước quản lý xã hội, mà còn là chuẩn mực để mỗi công dân rèn luyện, hành động và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Tư tưởng đó của Người chính là nền tảng cho tinh thần thượng tôn pháp luật - một giá trị căn bản của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa mà Việt Nam đang xây dựng.

Theo Hồ Chí Minh, thượng tôn pháp luật không chỉ là sự tôn trọng hình thức của luật, mà là ý thức tự giác đặt pháp luật lên vị trí tối cao trong đời sống xã hội. Mọi người, không phân biệt địa vị, chức vụ, đều bình đẳng trước pháp luật. Người nhấn mạnh: “Pháp luật phải nghiêm minh. Bất kỳ ai phạm pháp đều phải bị trừng trị đúng mức”⁽²⁾ và “Phải có kỷ luật nghiêm minh, để giữ vững trật tự, tăng thêm sức mạnh cho công việc chung”⁽³⁾. Điểm nổi bật trong tư tưởng Hồ Chí Minh là Người không tách rời pháp luật với đạo đức, mà coi đó là hai mặt thống nhất trong việc điều chỉnh hành vi con người. Pháp luật tạo khuôn khổ ràng buộc, còn đạo đức định hướng tự giác bên trong. Hồ Chí Minh cho rằng: “giữa pháp luật và đạo đức có mối quan hệ biện chứng như mối quan hệ giữa hình thức và nội dung, nội dung là đạo đức, pháp luật là hình thức”⁽⁴⁾ và “đạo đức là gốc, pháp luật là chuẩn”⁽⁵⁾.

Đối với Quân đội Nhân dân Việt Nam nói chung, Học viện Lục quân nói riêng, việc nâng cao ý thức pháp luật, kỷ luật có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, thượng tôn pháp luật gắn liền với xây dựng kỷ luật tự giác, nghiêm minh. Trong đó, pháp luật chính là biểu hiện cụ thể của kỷ luật, còn kỷ luật là hình thức thể hiện sinh động của pháp luật trong quân đội và sự kết hợp giữa pháp luật với đạo đức càng thể hiện rõ nét. Một người chiến sĩ nếu chỉ chấp hành pháp luật vì sợ hình phạt thì chưa đủ; mà phải tuân thủ pháp luật từ ý thức, từ niềm tin và trách nhiệm của người quân nhân cách mạng. Khi đạo đức và pháp luật hòa quyện, kỷ luật quân đội trở thành sức mạnh tinh thần, tạo nên hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” vừa kiên cường, vừa nhân ái, vừa mẫu mực trong hành động.

Hiện nay, Học viện đang đẩy mạnh và nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, nghiên cứu khoa học; xây dựng Học viện thông minh, hiện đại, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”, mỗi cán bộ, giảng viên, học viên, nhân viên và chiến sĩ cần không ngừng rèn luyện, phấn đấu nâng cao bản lĩnh chính trị, đạo đức, năng lực chuyên môn, đặc biệt là ý thức chấp hành pháp luật và kỷ luật. Đây vừa là yêu cầu khách quan, vừa là tiêu chí phản ánh phẩm chất, năng lực và trách nhiệm của mỗi quân nhân trong thời kỳ mới.

Xây dựng Học viện thực sự vững mạnh toàn diện, “Mẫu mực, tiêu biểu”, không chỉ dựa vào thành tích chuyên môn, mà trước hết phải bắt đầu từ nền nếp chính quy, kỷ luật nghiêm minh. Kỷ luật không làm mất đi sự sáng tạo, mà chính là nền tảng để phát huy trí tuệ tập thể, bảo đảm cho mọi hoạt động của đơn vị diễn ra thống nhất, khoa học và hiệu quả. Mỗi cán bộ, giảng viên, học viên, nhân viên, chiến sĩ cần nhận thức sâu sắc rằng, giữ nghiêm kỷ luật là giữ gìn danh dự, uy tín của Quân đội, của Học viện, và cũng là giữ vững phẩm chất cao quý “Bộ đội Cụ Hồ” - người chiến sĩ cách mạng kiên trung, mẫu mực trong thời đại mới.

Thực tiễn những năm qua, toàn Học viện đã tổ chức tốt các hoạt động tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho các đối tượng thông qua nhiều hình thức sinh động, phong phú như: học tập chuyên đề, toạ đàm, diễn đàn, hội thi pháp luật… Tiêu biểu trong giai đoạn 2020 - 2025, Học viện đã tổ chức được 70 buổi phổ biến, giáo dục pháp luật cho 145.420 lượt đối tượng trong và ngoài Học viện; tiến hành 456 buổi phát thanh nội bộ Học viện với 3.346 tin bài và hơn 2.000 bài đăng Trang thông tin điện tử; tham gia tích cực các Cuộc thi tìm hiểu như: Cuộc thi trực tuyến “Tìm hiểu pháp luật về bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân”, thi tìm hiểu pháp luật năm 2023, thi trực tuyến “Tìm hiểu về Bộ, ngành Tư pháp”… Duy trì các mô hình “Mỗi tuần một câu hỏi pháp luật”, “Mỗi ngày một điều lệnh”, hay “Tổ tư vấn pháp luật quân nhân”, “Chi đoàn không có cán bộ, đoàn viên vi phạm pháp luật, kỷ luật”⁽⁶⁾… đã góp phần đưa công tác phổ biến, tuyên truyền, giáo dục và phổ biến pháp luật đi vào nền nếp, hiệu quả ở các cơ quan, đơn vị. Nhiều tập thể, cá nhân trong Học viện đã trở thành điển hình tiên tiến trong thực hiện pháp luật, kỷ luật; góp phần giảm rõ rệt các vụ việc vi phạm kỷ luật, bảo đảm an toàn trong huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, xây dựng môi trường văn hóa quân sự lành mạnh.

Trong điều kiện hiện nay, khi mặt trái của cơ chế thị trường, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin và mạng xã hội tác động mạnh mẽ đến tư tưởng, lối sống của mỗi người, thì việc giữ vững kỷ luật, nêu cao tinh thần “sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật” càng trở nên cấp thiết. Mỗi cán bộ, chiến sĩ cần tự giác rèn luyện bản lĩnh chính trị, đạo đức, lối sống; thường xuyên học tập, nghiên cứu, nâng cao nhận thức pháp luật, tích cực đấu tranh với các biểu hiện vi phạm kỷ luật, lệch chuẩn giá trị đạo đức, xây dựng môi trường văn hóa sư phạm trong sạch, lành mạnh, mẫu mực.

Thượng tôn pháp luật không chỉ là trách nhiệm, nghĩa vụ mà còn là biểu hiện sinh động của lòng yêu nước, của văn hóa ứng xử, của tinh thần cách mạng trong thời đại mới. Mỗi cán bộ, chiến sĩ cần nhận thức sâu sắc rằng: tuân thủ pháp luật, giữ nghiêm kỷ luật, sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật chính là biểu hiện thiết thực của lòng trung thành với Đảng, với Tổ quốc, với nhân dân. Mỗi quân nhân không chỉ là người chấp hành pháp luật nghiêm minh, mà còn là người vừa tuyên truyền, vừa bảo vệ luật pháp, góp phần khẳng định hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới - bản lĩnh, trí tuệ, kỷ cương, nhân văn và trách nhiệm. Đó cũng chính là cách tốt nhất để hiện thực hóa tư tưởng Hồ Chí Minh về thượng tôn pháp luật./.

Tài liệu tham khảo

1, 2, 3. Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 7, 8, 12, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr. 110, 169, 392.

4. Thành Duy: “Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh và mối quan hệ giữa pháp luật và đạo đức, đạo đức và lợi ích công dân”, Tạp chí Nhà nước và pháp luật, số 3, 1995, tr. 4

5. Vũ Đình Hòe: “Đạo đức và pháp luật trong tư tưởng Hồ Chí Minh - Đức trị hay pháp trị”; https://www.bqllang.gov.vn/tin-tuc/tin-tong-hop/5574-dao-duc-va-phap-luat-trong-tu-tuong-ho-chi-minh-duc-tri-hay-phap-tri.html

6. Học viện Lục quân, Báo cáo số 1938/BC-HV, ngày 24/9/2025 về kết quả 05 năm (2020 - 2025) thực hiện Kết luận số 80-KL/TW ngày 20/6/2020 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW ngày 09/12/2003 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành của cán bộ, nhân dân, Lâm Đồng, 2025.

N.L.N