Tư duy nhất quán, đúng đắn của Đảng về tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay

Phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN là một nội dung lớn và quan trọng trong đường lối đổi mới của Đảng ta. Từ Đại hội VI đến Đại hội XIII, quan điểm của Đảng về nền kinh tế thị trường định hướng XHCN không ngừng được phát triển và ngày càng hoàn thiện, thể hiện rõ sự nhất quán về nhận thức, tư duy đổi mới, sáng tạo của Đảng trước sự phát triển của tình hình thực tiễn. Để kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta phát huy được vai trò của nó, vấn đề mấu chốt là phải hoàn thiện thể chế, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và trước tác động sâu sắc, nhiều chiều của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đến mọi lĩnh vực của đất nước. Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN đã được đề cập nhất quán, xuyên suốt, kế thừa và phát triển từ Đại hội lần thứ X đến Đại hội lần thứ XIII của Đảng.

Mỗi nền kinh tế thị trường có thể chế riêng, đặc trưng của nó. Kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa (TBCN) có thể chế của kinh tế thị trường TBCN; kinh tế thị trường định hướng XHCN như ở Việt Nam cũng có thể chế đặc thù, để bảo đảm cho nó vận hành một cách có hiệu quả. Kinh tế thị trường định hướng XHCN được hiểu là hệ thống luật pháp, cơ chế, chính sách, các quy định, quy tắc chế định, điều tiết hành vi của mọi chủ thể, mọi quá trình diễn ra trong nền kinh tế nhằm tạo điều kiện cho việc hình thành, vận hành thông suốt và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Các thành tố cấu thành thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN bao gồm: hệ thống luật pháp, chính sách, các bộ quy tắc, chế định; các chủ thể tham gia kinh tế thị trường định hướng XHCN; các cơ chế vận hành kinh tế thị trường định hướng XHCN; thể chế các yếu tố thị trường và các loại thị trường.

Thuật ngữ “hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN” được đề cập lần đầu trong Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X và tập trung vào bốn nhiệm vụ: Nắm vững định hướng XHCN trong nền kinh tế thị trường; Nâng cao vai trò và hiệu lực quản lý của Nhà nước; Phát triển đồng bộ và quản lý có hiệu quả sự vận hành các loại thị trường cơ bản theo cơ chế cạnh tranh lành mạnh; Phát triển mạnh các thành phần kinh tế, các loại hình tổ chức sản xuất - kinh doanh. Quá trình thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ đó là cơ sở, nhằm hiện thực hóa mục tiêu: “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh; giải phóng mạnh mẽ và không ngừng phát triển sức sản xuất, nâng cao đời sống nhân dân; đẩy mạnh xóa đói giảm nghèo, khuyến khích mọi người vươn lên làm giàu chính đáng”(1).

Nước ta đã chuyển đổi thành công từ thể chế kinh tế kế hoạch hóa tập trung quan liêu, bao cấp sang thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN. Tuy nhiên, quá trình xây dựng thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta còn chậm, chưa theo kịp thực tiễn công cuộc đổi mới và hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước. Hội nghị Trung ương lần thứ Sáu, khóa X đã ban hành một nghị quyết riêng về tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN với mục tiêu: “Tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN phù hợp với những nguyên tắc cơ bản của kinh tế thị trường nhằm thúc đẩy nền kinh tế phát triển nhanh, hiệu quả, bền vững, hội nhập kinh tế quốc tế thành công, giữ vững định hướng XHCN, thực hiện thắng lợi mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN”(2). Để thực hiện mục tiêu trên, Nghị quyết đã đề ra 05 nhóm chủ trương, giải pháp chủ yếu, gồm: Thống nhất nhận thức về nền kinh tế thị trường định hướng XHCN; Hoàn thiện thể chế về sở hữu, phát triển các thành phần kinh tế, các loại hình doanh nghiệp và các tổ chức sản xuất kinh doanh; Hoàn thiện thể chế bảo đảm đồng bộ các yếu tố thị trường và phát triển đồng bộ các loại thị trường; Hoàn thiện thể chế gắn kết tăng trưởng kinh tế với tiến bộ, công bằng xã hội trong từng bước, từng chính sách phát triển và bảo vệ môi trường; Hoàn thiện thể chế nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về kinh tế, tăng cường sự tham gia của các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức xã hội, nghề nghiệp và của nhân dân vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Nhận thức sâu sắc vai trò, vị trí của hoàn thiện thể chế trong phát triển kinh tế, trong Văn kiện Đại hội lần thứ XI của Đảng đã xác định: Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN là một trong ba đột phá chiến lược để phát triển đất nước; đồng thời, đặt ra yêu cầu “hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường đồng bộ và hiện đại”. Văn kiện Đại hội lần thứ XII của Đảng nhấn mạnh: “Tiếp tục đẩy mạnh thực hiện ba đột phá chiến lược, nhất là đột phá về thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN, nhằm giải phóng mạnh mẽ sức sản xuất, huy động, phân bổ, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực”. Nghị quyết số 11-NQ/TW ngày 03/6/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”, tiếp tục khẳng định: “Xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN là một nhiệm vụ chiến lược, là khâu đột phá quan trọng, tạo động lực để phát triển nhanh và bền vững”.

Trong các văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng: Báo cáo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng; Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030; Báo cáo đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016 - 2020 và phương hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025; Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam, có nội dung rất quan trọng được Đảng ta khẳng định, đó là: Tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN trong những năm tới. Điều đó cho thấy, Đảng ta luôn nhất quán khẳng định: Hoàn thiện toàn diện, đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta là nhiệm vụ chiến lược, là khâu đột phá quan trọng, tạo động lực để phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững. Đảng ta đã chỉ rõ nội hàm, đặc trưng và các yếu tố của thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam, những nội dung cốt lõi, rất quan trọng cần hoàn thiện trong thời gian tới, bao gồm cả ba bộ phận: Luật pháp, chính sách, quy định; chủ thể tham gia và sự phối hợp giữa các chủ thể trong bối cảnh tình hình mới. Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã đánh giá những kết đạt được về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN trong thời gian qua.

Nổi bật là, những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, cùng với sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị, thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta từng bước được hoàn thiện theo hướng hiện đại, đồng bộ và hội nhập, trọng tâm là tạo lập môi trường cạnh tranh bình đẳng, minh bạch thuận lợi. Nhận thức về nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ngày càng đầy đủ hơn. Thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta đã định hình rõ nét hơn, từng bước phù hợp với chuẩn mực thế giới và nâng cao hơn khả năng hội nhập kinh tế quốc tế, tham gia vào mạng sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu. Hệ thống luật pháp, cơ chế, chính sách tiếp tục được bổ sung, hoàn thiện phù hợp với yêu cầu xây dựng nền kinh tế thị trường hiện đại. Các yếu tố thị trường và các loại thị trường từng bước phát triển đồng bộ, gắn kết với thị trường khu vực và thế giới. Môi trường đầu tư kinh doanh được cải thiện, nhiều rào cản tham gia thị trường đã được dỡ bỏ. Phong trào khởi nghiệp sáng tạo và phát triển doanh nghiệp khá sôi động (Start up). Kinh tế nhà nước từng bước được sắp xếp, tổ chức lại có hiệu quả hơn; kinh tế tư nhân ngày càng khẳng định là một động lực quan trọng của nền kinh tế; kinh tế tập thể từng bước được đổi mới, phát triển khá nhanh; kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài phát triển nhanh, hiệu quả, trở thành bộ phận quan trọng của nền kinh tế nước ta.

Tuy nhiên, quá trình hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta thời gian qua còn bộc lộ những hạn chế, bất cập. Đó là, nhiều vấn đề về nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta chưa được nhận thức đầy đủ, đúng đắn, như: Vai trò của kinh tế nhà nước và doanh nghiệp nhà nước, của kinh tế tập thể, của kinh tế tư nhân, của kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài; mối quan hệ giữa tuân theo các quy luật của kinh tế thị trường với bảo đảm định hướng XHCN; mối quan hệ giữa phát triển lực lượng sản xuất với xây dựng và hoàn thiện từng bước quan hệ sản xuất XHCN… Thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta chậm được hoàn thiện, tổ chức thực hiện chưa nghiêm, còn nhiều vướng mắc, bất cập chưa được tháo gỡ. Luật pháp, cơ chế, chính sách có những nội dung, quy định không thống nhất, còn chồng chéo, thiếu ổn định và nhất quán; chưa tạo được đột phá trong huy động, phân bổ và sử dụng hiệu quả các nguồn lực phát triển. Quản lý của Nhà nước có những nội dung chưa đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, hiệu quả, hiệu lực chưa cao; kỷ cương, kỷ luật chưa nghiêm; tham nhũng, tiêu cực, lãng phí còn diễn biến phức tạp, xảy ra ở nhiều lĩnh vực. Môi trường đầu tư kinh doanh chưa thực sự thông thoáng, minh bạch, còn nhiều “điểm nghẽn”. Các chủ thể kinh tế chưa được bình đẳng trong tiếp cận nguồn lực xã hội, các loại hình doanh nghiệp chưa thực sự bình đẳng trong hoạt động. Một số loại thị trường chậm hình thành, quá trình phát triển và vận hành còn nhiều vướng mắc, chưa hiệu quả, nhất là đối với thị trường quyền sử dụng đất và thị trường khoa học - công nghệ. Hiện nay và thời gian tới, tình hình thế giới, khu vực và trong nước đan xen cả cơ hội, thuận lợi và khó khăn, thách thức, tác động nhiều chiều đến hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN. Mặt khác, từ thực trạng xây dựng, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN thời gian qua, đặt ra yêu cầu khách quan là cần phải tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN để nền kinh tế vận hành đồng bộ, đúng mục tiêu và có hiệu quả. Kế thừa những thành tựu về nhận thức, tư duy và hoạt động thực tiễn của quá trình hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN của các kỳ đại hội trước đây, Đại hội XIII của Đảng đã có sự phát triển đột phá trong tư duy. Nổi bật là:

Thứ nhất, khẳng định rõ hơn nội hàm kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta, nhằm thống nhất và nâng cao nhận thức trong toàn Đảng, toàn dân

Trong Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng xác định rõ nội hàm của kinh tế thị trường định hướng XHCN như sau: “Kinh tế thị trường định hướng XHCN là mô hình tổng quát của nước ta trong thời kỳ quá độ lên CNXH. Đó là nền kinh tế thị trường hiện đại, hội nhập quốc tế, vận hành đầy đủ, đồng bộ theo các quy luật của kinh tế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước pháp quyền XHCN, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; bảo đảm định hướng XHCN vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước”(3).

Thứ hai, hoàn thiện đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN, tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn

Tập trung xây dựng và thực thi pháp luật, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch nâng cao chất lượng, hiệu quả quản trị quốc gia. Xây dựng khung khổ pháp luật, môi trường thuận lợi thúc đẩy phát triển, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát triển kinh tế số; hỗ trợ, khuyến khích sự ra đời, hoạt động của những lĩnh vực mới, mô hình kinh doanh mới đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội cao, đủ sức cạnh tranh trong nước, khu vực và thế giới. Điều đó hoàn toàn phù hợp với sự phát triển của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và quá trình chuyển đổi số của thế giới và khu vực hiện nay.

Thứ ba, mở rộng và nhấn mạnh nội dung hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN đầy đủ, hiện đại, hội nhập; đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại gắn với xây dựng bộ máy Nhà nước pháp quyền XHCN tinh, gọn, hiệu lực và hiệu quả

Thứ tư, làm rõ mối quan hệ giữa nhà nước, thị trường và xã hội

Trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, giữa Nhà nước, thị trường và xã hội có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Nhân tố “xã hội” là một trong những điểm mới, nổi bật được Đại hội XIII của Đảng bổ sung trong mối quan hệ giữa thị trường, nhà nước và xã hội.

Nhà nước thực hiện tốt chức năng xây dựng và hoàn thiện thể chế, quản lý nền kinh tế bằng luật pháp, cơ chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch; bảo vệ quyền sở hữu tài sản hợp pháp và quyền kinh doanh; giữ ổn định kinh tế vĩ mô, các cân đối lớn của nền kinh tế; tạo môi trường thuận lợi, công khai, minh bạch cho các doanh nghiệp, các tổ chức xã hội và thị trường hoạt động; sử dụng các nguồn lực, công cụ điều tiết, cơ chế, chính sách phân phối, phân phối lại để phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, bảo đảm an sinh, nâng cao phúc lợi xã hội và bảo vệ môi trường, bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Thị trường đóng vai trò quyết định trong xác định giá cả hàng hóa, dịch vụ; tạo động lực huy động, phân bổ hiệu quả các nguồn lực cho sản xuất - kinh doanh; điều tiết sản xuất và lưu thông; điều tiết hoạt động của doanh nghiệp, thanh lọc những doanh nghiệp yếu kém; kiểm chứng doanh nghiệp thành đạt, phát triển.

Các tổ chức xã hội nghề nghiệp và cộng đồng có vai trò quan trọng, tạo sự kiên kết, phối hợp hoạt động trong tham gia xây dựng, phản biện luật pháp, cơ chế, chính sách của Nhà nước, giám sát các cơ quan và đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước trong thực thi pháp luật, giải quyết những vấn đề phát sinh giữa các thành viên; đại diện và bảo vệ lợi ích của các thành viên trong quan hệ với các chủ thể, đối tác khác; phản ánh nguyện vọng, lợi ích của các tầng lớp nhân dân với Nhà nước. Phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, mặt trận và các đoàn thể trong phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN.

Thứ năm, thực hiện nhất quán cơ chế giá thị trường đối với hàng hóa dịch vụ, kể cả các dịch vụ công cơ bản

Văn kiện Đại hội XIII xác định, cần phải nhất quán thực hiện tính đúng, tính đủ và công khai, minh bạch các yếu tố hình thành giá hàng hóa, dịch vụ, kể cả dịch vụ công cơ bản. Không lồng ghép các chính sách xã hội trong hàng hóa, dịch vụ. Chuyển từ cơ chế cấp phát sang cơ chế đặt hàng; từ hỗ trợ cho các đơn vị cung cấp dịch vụ sang hỗ trợ trực tiếp cho người thụ hưởng.

Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp tiếp tục hoàn thiện đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN. Về mục tiêu: Tiếp tục hoàn thiện và nâng cao chất lượng thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN đầy đủ, đồng bộ, hiện đại, hội nhập; tạo môi trường thuận lợi để huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, thúc đẩy đầu tư, sản xuất kinh doanh; giải quyết tốt hơn mối quan hệ giữa Nhà nước và thị trường, thúc đẩy đổi mới, sáng tạo; gắn kết hài hòa, hiệu quả thị trường trong nước và quốc tế; nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế, nhằm đưa đất nước phát triển có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp vào năm 2025, là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045(4).

Những nhiệm vụ, giải pháp hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta được nêu trong phần phương hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025. Đó là: Thống nhất và nâng cao nhận thức về phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN; Tiếp tục hoàn thiện đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN, tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn; Nâng cao chất lượng, hiệu quả quản trị quốc gia, xây dựng và thực thi pháp luật, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch; Tiếp tục phát triển đầy đủ, đồng bộ các yếu tố thị trường, các loại thị trường; Tiếp tục thúc đẩy phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp; Xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ; nâng cao hiệu quả hội nhập kinh tế quốc tế. Những nhiệm vụ, giải pháp này có tính đột phá chiến lược, nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, tạo môi trường, động lực, nguồn lực cho phát triển kinh tế nhanh và bền vững. Đồng thời, giữa chúng có mối quan hệ chặt chẽ, thống nhất, đồng bộ, hiệu quả; thể hiện sự sáng tạo, khát vọng phát triển, sức mạnh và ý chí, quyết tâm sắt đá của toàn Đảng và Nhân dân ta, phù hợp với tình hình thực tiễn, có tính khả thi cao trong tổ chức thực hiện.

Quá trình hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta cần đặc biệt coi trọng xây dựng và thi hành pháp luật, bảo đảm đúng tiến độ, chất lượng, đầy đủ, đồng bộ, khả thi, hiện đại, hội nhập quốc tế. Tiếp tục hoàn thiện thể chế về sở hữu, phát triển các thành phần kinh tế, các loại hình doanh nghiệp, kinh tế hợp tác, các yếu tố, các loại thị trường để nền kinh tế thị trường vận hành đồng bộ theo hướng hiện đại và hội nhập quốc tế; trong đó, trọng tâm là thị trường các yếu tố sản xuất, nhất là thị trường quyền sử dụng đất, khoa học - công nghệ. Huy động, sử dụng các nguồn lực thực hiện theo cơ chế thị trường. Như vậy, Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã bám sát, vận dụng đúng quy luật khách quan của kinh tế thị trường, thông lệ quốc tế và phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội ở nước ta. Điều đó làm cho thị trường, nhất là thị trường các yếu tố sản xuất hoạt động đồng bộ, đầy đủ, thông suốt và trở thành yếu tố quyết định trong phân bổ nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam…

Phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN và hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta là việc làm mới mẻ, chưa có tiền lệ. Quá trình đó, có nhiều vấn đề về lý luận và thực tiễn đặt ra cần phải tiếp tục nghiên cứu, giải quyết kịp thời, thỏa đáng. Theo đó, cần nhất quán trong nhận thức và hành động của mỗi cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân những vấn đề cơ bản sau:

Một là: Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN là nhiệm vụ mới mẻ, quan trọng, vừa cấp bách, vừa lâu dài của cả hệ thống chính trị, phải dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn; không thể tùy tiện, chủ quan duy ý chí, không thể nóng vội một sớm một chiều. Cần chủ động tổng kết thực tiễn, nghiên cứu, bổ sung và phát triển lý luận về thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN. Đặc biệt, cần tiếp tục nghiên cứu, làm rõ bản chất, đặc trưng và cơ chế vận hành của thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta; mối quan hệ, tác động qua lại của thể chế kinh tế ấy với các lĩnh vực khác của đời sống xã hội.

Hai là: Cần tiếp tục đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy và phương thức hoạt động của Ðảng, nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng đáp ứng yêu cầu lãnh đạo phát triển kinh tế trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực hiện nay có nhiều diễn biến mới rất nhanh chóng, phức tạp và khó lường; bảo đảm cho hoạt động lãnh đạo của Đảng đồng bộ, toàn diện, hiệu quả trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, trong phát triển kinh tế và hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN.

Ba là: Tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước đối với nền kinh tế thị trường định hướng XHCN thông qua hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách, nguyên tắc, công cụ, đòn bẩy kinh tế, đảm bảo đồng bộ, hiệu quả. Đẩy nhanh xây dựng khung chính sách, pháp luật đối với xây dựng chính quyền điện tử hướng tới chính phủ số, nền kinh tế số (Digital Economic) theo kịp khu vực và thế giới. Xây dựng, thử nghiệm, hoàn thiện khung khổ pháp lý cho các mô hình kinh doanh mới. Sớm hoàn thành việc xây dựng và khai thác, sử dụng cơ sở dữ liệu lớn (Big Data) và nền tảng kết nối, chia sẻ quốc gia. Nhận thức đúng đắn, đầy đủ và xử lý hiệu quả mối quan hệ giữa Nhà nước, thị trường và xã hội trong quá trình phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN. Gắn tăng trưởng kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội, bảo đảm an sinh, nâng cao phúc lợi xã hội và bảo vệ môi trường; khuyến khích làm giàu đi đôi với tích cực xóa đói, giảm nghèo bền vững, nhất là đối với vùng nông thôn, vùng núi, Tây Nguyên, vùng căn cứ địa cách mạng, biên giới, hải đảo, vùng di dân, tái định cư.

Bốn là: Ðẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, tạo sự đồng thuận trong Ðảng, trong các tầng lớp nhân dân và trong xã hội đối với các chủ trương, chính sách của Ðảng. Phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị và của toàn xã hội trong quá trình hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta.

Năm là: Tiếp tục nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, đề xuất các giải pháp nhằm giải quyết tốt mối quan hệ giữa phát triển nền kinh tế theo những quy luật khách quan của thị trường với bảo đảm định hướng XHCN; giữa phát triển nhanh, bền vững nền kinh tế đất nước với bảo đảm sự ổn định về chính trị - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh và sự bền vững của chế độ XHCN. Nhân lên những giá trị tốt đẹp, bản chất của chủ nghĩa xã hội; giảm thiểu, hạn chế đến mức thấp nhất những tiêu cực, khuyết tật của kinh tế thị trường đối với các lĩnh vực của đời sống xã hội, truyền thống tốt đẹp và bản sắc văn hóa của dân tộc.

Nghiên cứu các văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng cho chúng ta thấy rõ sự nhất quán, kế thừa và phát triển trong nhận thức, tư duy của Đảng về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN trong điều kiện nước ta hội nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh tế khu vực và thế giới, trong bối cảnh toàn cầu hóa và tác động mạnh mẽ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Điều đó càng khẳng định tư duy đúng đắn, sáng tạo và bản lĩnh vững vàng của Đảng ta trước thời cuộc. Tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng, chủ động, sáng tạo xây dựng chương trình, kế hoạch thực hiện hiệu quả quan điểm, chủ trương và Nghị quyết của Đảng ở các cấp, các ngành, các lĩnh vực; đồng thời, kiên quyết đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch, cơ hội chính trị, là trách nhiệm chính trị và vinh dự của mỗi cán bộ, đảng viên.

Tài liệu tham khảo:

1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, Hà Nội, 2006, tr.77.

2. Đảng Cộng sản Việt Nam, Ban Chấp hành Trung ương Khóa X, Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 30/01/2008 Về tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN, Hà Nội, 2008.

3. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập 1, Nxb CTQG ST, Hà Nội, 2021, tr.128.

4. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập 1, Nxb CTQG ST, Hà Nội, 2021, tr.112.

5. Hội đồng lý luận Trung ương, Những điểm mới trong các văn kiện Đại hội XIII của Đảng, Nxb CTQG ST, Hà Nội, 2021.