Ý nghĩa của Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam - 21/4

Trong bối cảnh công nghệ số phát triển mạnh mẽ và thói quen đọc sách truyền thống đang dần bị thay thế bởi các hình thức tiếp cận thông tin hiện đại, việc tôn vinh giá trị của sách và văn hóa đọc ngày càng trở nên cấp thiết. Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam (21/4) là một dịp quan trọng không chỉ để khơi dậy tình yêu sách trong cộng đồng mà còn giúp nâng cao nhận thức xã hội về vai trò của sách đối với sự phát triển trí tuệ, đạo đức và văn hóa con người. Đặc biệt, trong môi trường quân sự - nơi kỷ luật và bản lĩnh chính trị là những yếu tố hàng đầu, việc duy trì và phát huy văn hóa đọc cho học viên, sĩ quan trẻ mang ý nghĩa thiết thực và sâu sắc.

Mục tiêu chính của Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam (21/4), đó là: khuyến khích và phát triển phong trào đọc sách trong cộng đồng; tôn vinh những người tham gia sưu tầm, sáng tác, xuất bản, phát hành, lưu giữ sách; nâng cao trách nhiệm của các cấp, các ngành và toàn xã hội trong việc xây dựng và phát triển văn hóa đọc.

Sách không chỉ là kho tàng tri thức nhân loại, mà còn là người bạn đồng hành trong hành trình hình thành và phát triển nhân cách. Mỗi cuốn sách đều chứa đựng một phần lịch sử, văn hóa, đạo đức, tư tưởng của con người ở từng giai đoạn phát triển. Thông qua việc đọc sách, giúp cho con người rèn luyện tư duy được phản biện, khả năng phân tích và kỹ năng giải quyết vấn đề một cách logic và nhân văn hơn.

Đối với người trẻ nói chung, học viên trong nhà trường, học viện quân đội nói riêng, sách là công cụ để nâng cao tầm nhìn, tư tưởng và trách nhiệm công dân. Những cuốn sách về lịch sử cách mạng, tư tưởng Hồ Chí Minh, nghệ thuật quân sự, đạo đức nghề nghiệp không chỉ giúp người học tiếp cận tri thức lý luận mà còn thấm nhuần tinh thần yêu nước, lý tưởng sống cao đẹp.

Trong thời đại công nghiệp 4.0, giới trẻ có nhiều phương tiện để tiếp cận thông tin, tuy nhiên điều này cũng khiến thói quen đọc sách giấy bị mai một. Theo nhiều khảo sát gần đây, thời gian trung bình dành cho đọc sách truyền thống của người Việt là rất thấp so với nhiều quốc gia khác trong khu vực. Thay vào đó, giới trẻ dành nhiều thời gian cho mạng xã hội, các nền tảng giải trí trực tuyến. Tình trạng “ngại đọc - lười tư duy - thích xem tóm tắt” đang dần trở nên phổ biến. Điều này dẫn đến hệ quả là tư duy nông cạn, thiếu chiều sâu, khả năng phân tích kém và dễ bị dẫn dắt bởi các luồng thông tin thiếu kiểm chứng.

Môi trường quân đội, nơi yêu cầu sự chính xác, kỷ luật và bản lĩnh tư tưởng cao, văn hóa đọc nếu không được gìn giữ sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng đào tạo và xây dựng đội ngũ cán bộ tương lai. Vì vậy, tại các nhà trường, học viện quân đội, thư viện không chỉ là nơi lưu giữ sách, tài liệu huấn luyện - đào tạo mà còn là trung tâm lan tỏa tri thức, rèn luyện phẩm chất chính trị và đạo đức quân nhân. Nhiều nhà trường, học viện quân đội đã có bước chuyển mình tích cực như: xây dựng thư viện điện tử, số hóa dữ liệu; tổ chức các buổi “Ngày đọc sách”; thi kể chuyện Bác Hồ, hội thảo theo chuyên đề Tư tưởng Hồ Chí Minh; kết hợp đọc sách với rèn luyện đạo đức, tác phong, kỹ năng lãnh đạo chỉ huy. Qua đó, không những tạo môi trường học tập tích cực, mà còn tăng cường tinh thần đoàn kết, ý thức tự học và thái độ cầu tiến trong mỗi học viên sĩ quan.

Tại các học viện, nhà trường quân đội nói chung, Học viện Lục quân nói riêng, nhiều học viên đã coi sách là “người đồng chí âm thầm” trong quá trình học tập và rèn luyện. Những cuốn sách chuyên ngành, các tài liệu chiến lược quân sự, lý luận chính trị, đạo đức cách mạng được xem như “vũ khí mềm” giúp học viên trưởng thành nhanh chóng về trí tuệ và bản lĩnh. Ngoài việc đọc sách, học viên còn chia sẻ kiến thức thu nhận được thông qua các buổi sinh hoạt chính trị, các bài tham luận, nhật ký hành quân, từ đó lan tỏa tinh thần đọc sách đến đồng chí, đồng đội. Họ hiểu rằng, trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc trong tương lai, sức mạnh tư tưởng - văn hóa luôn là yếu tố song hành với kỹ thuật, chiến thuật và vũ khí, trang bị.

Để Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam (21/4) không chỉ dừng lại ở tính biểu tượng, mà thực sự trở thành một phong trào sâu rộng trong toàn xã hội nói chung và toàn quân nói riêng, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, đó là:

Một là, hệ thống thư viện trong quân đội cần tổ chức định kỳ các sự kiện sách như “Ngày đọc sách”, thi cảm nhận sách, tọa đàm giới thiệu sách hay vào các dịp như “Ngày Sách 21/4”. Bởi, những sự kiện này tạo không gian sinh hoạt chính trị - văn hóa bổ ích, giúp học viên nâng cao nhận thức tư tưởng và phát triển thói quen đọc sách. Khen thưởng cá nhân, tập thể tích cực sẽ góp phần tạo phong trào thi đua học tập, từ đó nuôi dưỡng văn hóa đọc bền vững trong toàn đơn vị.

Bạn đọc tại thư viện Học viện Lục quân

Hai là, các cơ quan đơn vị trong toàn quân cần cải tiến hệ thống thư viện trong quân đội, tăng cường sách mới và thư viện số như cần đầu tư thêm đầu sách mới, sách chuyên ngành, tài liệu ngoại văn, kết hợp phát triển thư viện số với hệ thống tra cứu thông minh, giúp học viên tiếp cận tri thức hiện đại dễ dàng. Thư viện điện tử giúp tiết kiệm thời gian, tăng hiệu quả học tập; đồng thời, cần có đội ngũ cán bộ thư viện chuyên nghiệp hỗ trợ học viên tìm kiếm và sử dụng tài liệu, biến thư viện thành trung tâm học tập hấp dẫn và hiệu quả.

Ba là, cần khuyến khích học viên viết cảm nhận, nhật ký đọc sách; bởi việc viết cảm nhận sau khi đọc giúp học viên suy ngẫm sâu sắc, rèn luyện tư duy phản biện và khả năng diễn đạt. Nhất là, các học viện, nhà trường quân đội có thể tổ chức cuộc thi “Nhật ký đọc sách” hoặc gắn việc viết cảm nhận vào hoạt động học tập, đánh giá rèn luyện. Những bài viết hay có thể chia sẻ trên bản tin hoặc website nội bộ học viện, nhà trường, nhằm tạo môi trường khích lệ tinh thần đọc và sáng tạo. Đây có thể được xem là cách vừa học, vừa rèn luyện kỹ năng mềm rất thiết thực.

Bốn là, các học viện, nhà trường quân đội cần tạo môi trường học tập tích cực, khuyến khích tinh thần tự học. Học viện cần xây dựng không gian học tập mở, yên tĩnh, có tài nguyên phong phú để khuyến khích tự học. Giảng viên nên định hướng học viên tìm tài liệu trong sách để làm tiểu luận, nghiên cứu. Khi học viên coi đọc sách là nhu cầu cá nhân và trách nhiệm học tập, văn hóa đọc sẽ hình thành một cách tự nhiên và bền vững, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và tư duy độc lập trong quân đội.

Năm là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền về gương sáng người lính thích đọc sách. Việc tuyên truyền những tấm gương học viên, cán bộ, giảng viên có thói quen đọc sách tốt, nghiên cứu hiệu quả giúp lan tỏa tinh thần học tập suốt đời. Các chuyên mục như “Người lính và sách” có thể truyền cảm hứng, giới thiệu phương pháp học qua sách hiệu quả. Đặc biệt, giảng viên và cán bộ chỉ huy cũng cần nêu gương bằng cách giới thiệu sách, trích dẫn sách trong bài giảng, góp phần xây dựng môi trường quân sự gắn bó với tri thức.

Hoạt động trao tặng sách của thư viện Học viện Lục quân

Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam (21/4) cũng là dịp để mỗi người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, suy ngẫm lại giá trị của sách và tri thức. Nhất là, đối với các học viện, nhà trường quân đội, nơi đào tạo ra đội ngũ cán bộ nòng cốt cho Quân đội Nhân dân, sách chính là người bạn trung thành giúp hình thành bản lĩnh chính trị, đạo đức cách mạng và năng lực chuyên môn. Việc đọc sách không chỉ là học để thi, để tốt nghiệp, mà là quá trình xây dựng nội lực, củng cố niềm tin, nâng cao khả năng ứng xử, giải quyết tình huống, điều hành tổ chức và chỉ huy tác chiến. Vì vậy, văn hóa đọc cần được xem là một phần tất yếu của quá trình rèn luyện quân nhân thời kỳ mới - những cán bộ, chiến sĩ không chỉ giỏi tay súng, vững lòng tin, mà còn là những trí thức có tư duy sâu sắc, có tâm hồn đẹp và sẵn sàng cống hiến xây dựng và bảo vệ đất nước./.

T.T.T