Vai trò Quân đội với bảo vệ môi trường

Môi trường bao gồm môi trường tự nhiên và môi trường nhân tạo. Môi trường tự nhiên bao gồm tất cả các nhân tố thiên nhiên như vật lý, sinh học, hoá học. Các nhân tố đó xuất hiện một cách tự nhiên trên Trái Đất tồn tại ngoài ý muốn của con người. Ðó là ánh sáng, không khí, sông ngòi, biển cả, động, thực vật,... Môi trường tự nhiên cung cấp cho ta không khí để thở, đất để xây dựng nhà cửa, trồng trọt, chăn nuôi; cung cấp các loại tài nguyên khoáng sản cần cho sản xuất, tiêu thụ; đồng thời môi trương tự nhiên cũng là nơi chứa đựng, đông hóa chất thải trong quá trình sản xuất, lao động và sinh sống của con người. Môi trường nhân tạo, bao gồm tất cả các nhân tố do con người tạo nên như thành phần hoá học, tính chất vật lý… làm thành những tiện nghi, vật chất trong cuộc sống như nhà cửa, xe cộ, tàu thuyền, dô thị, khu vui chơi,... Những yếu tố này do con người tạo ra và bị chi phối bởi con người.

Ngoài ra, còn có môi trường xã hội là tổng thể các quan hệ giữa người với người. Ðó là những luật lệ, cam kết, thể chế, quy định,... ở các cấp khác nhau; định hướng hoạt động của con người theo những khuôn khổ nhất định, làm cho cuộc sống của con người khác với các sinh vật khác. Ngoài cung cấp những nhân tố cần thiết cho cuộc sống con người, môi trường cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây bất ổn đến đời sống kinh tế, xã hội và cả hoạt động quân sự, quốc phòng. 

Hoạt động quân sự luôn chịu ảnh hưởng trực tiếp từ môi trường, đồng thời cũng có những tác động tiêu cực ngược trở lại môi trường, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng môi trường. Trong chiến tranh chống Mỹ, Việt Nam đã trải qua một cuộc chiến tranh hoá học lớn nhất nhì trong lịch sử. Khoảng 80 triệu lít chất diệt cỏ và phát quang được rải xuống Việt Nam, trong đó phần lớn là chất độc màu da cam, chứa điôxin nồng độ độc cao, từ 3 đến 4 mg/l, với thời gian bán phân huỷ hàng chục năm. Hậu quả nhiều loài động, thực vật bị chết, môi trường bị ô nhiễm nặng, hệ sinh thái bị ảnh hưởng nặng nề. Sự tàn phá, hủy diệt môi trường của quân đội Mỹ gây ra đã phát sinh một từ tiếng Anh mới: “ECOCIDE” nghĩa là hủy diệt sinh thái. Bên cạnh đó, số lượng bom đạn của chiến tranh cũng tàn phá môi trường nghiêm trọng. Theo Bộ LĐ-TB&XH, Việt Nam hiện là một trong những đất nước ô nhiễm bom mìn và chịu hậu quả lớn nhất thế giới. Số bom đạn sau chiến tranh ước tính còn sót lại khoảng 800.000 tấn, trên tổng diện tích khoảng 6,13 triệu ha. Hàng chục triệu hố bom gây nên sự bất ổn môi trường, làm cho mặt đất dễ bị xói mòn. Gây tác động xấu tới các lưu vực sông tập trung ở miền Trung Việt Nam. Hầu hết các con sông này đều có ảnh hưởng trực tiếp tới các khu vực hạ lưu. Cho đến nay, hơn 40 năm kết thúc chiến tranh, thiên tai, lũ lụt vẫn thường xuyên tàn phá khu vực miền Trung, gây thiệt hại lớn về người và tài sản, không thể khắc phục trong tương lai gần.

Trong chiến tranh, công tác bảo về môi trường của quân đội ta cũng chính là bảo vệ con người, bảo vệ vũ khí, trang bị, khí tài quân sự phục vụ cho chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Hòa bình lập lại, Quân đội chung tay cùng các cơ quan, tổ chức, đoàn thể, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân tham gia bảo vệ môi trường vì môi trường trong lành ổn định, phục vụ công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước gắn với phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Hoạt động bảo vệ môi trường của quân đội chính là thực hiện chức năng của quân đội, chức năng đội quân công tác. Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng xác định rõ vai trò của môi trường với sự phát triển đất nước cũng như các hoạt động quân sự, quốc phòng, đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị trong toàn quân về công tác bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu, đạt được nhiều kết quả tích cực. Góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị, chất lượng đời sống, sinh hoạt của bộ đội cũng như nhân dân trên địa bàn đóng quân được nâng cao. Khi có các sự cố môi trường, thiên tai, lũ lụt,… luôn luôn có hình ảnh người chiến sĩ quân đội đi đầu trong công tác khắc phục, xử lý. Đã có nhiều tấm gương hy sinh khi tham gia khắc phục thiên tai, lũ lụt, bảo vệ môi trường như Trung tá Lê Văn Phượng – Anh hùng Lục lượng vũ trang nhân dân thời kỳ đổi mới (2009), Thượng tá Cao Đăng Cường và Đại úy Nguyễn Thành Chủng (2017),… và hàng ngàn tấm gương anh dũng khác, tô đẹp thêm hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” trong lòng nhân dân.

Bộ đội giúp dân dọn bùn đất sau lũ (QĐND)

Đất nước ta đang bước vào thời kì hội nhập và phát triển, trong công cuộc chung ấy, công tác bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu được đặt ra vô cùng cấp thiết với những hoạch định mang tính chiến lược của Đảng và Nhà nước. Những thách thức đặt ra chính là: sự suy thoái, cạn kiệt nguồn tài nguyên, khoáng sản; Biến đổi khí hậu không còn là vấn đề của tương lai mà đang là nguy cơ trước mắt; Môi trường nước ta đang dần trở nên bất ổn. Đối với các hoạt động quân sự, cũng như các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội khác, luôn phát sinh các chất thải và cả chất thải nguy hiểm đặc thù, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Do đó, công tác bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu trở thành nhiệm vụ thường xuyên, quan trọng đồi hỏi phải được tiến hành liên tục, có hiệu quả. Trước tình hình đó, Bộ Quốc phòng đã phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường đưa ra “Quy chế phối hợp hoạt động” giữa hai Bộ. Hai Bộ đã chỉ đạo các cơ quan, ban, ngành… phối hợp thực hiện có hiệu quả trên các lĩnh vực: Quản lý, sử dụng đất đai; quản lý, khai thác tài nguyên, khoáng sản, môi trường; Hoạt động khí tượng, thủy văn, ứng phó với ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu; Khắc phục, xử lý chất độc da cam, bom, mìn sau chiến tranh.

Tác phẩm "Vì một môi trường xanh, sạch, đẹp" tác giả Phạm Hồng Lam,   Sư đoàn 371.

Để công tác bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu gắn chặt với hoạt động quân sự, gắn với sự phát triển chính quy tinh nhuệ của Quân đội, cần phải chú trọng các nội dung sau:

- Phải thường xuyên, liên tục quán triệt sâu sắc về sự cần thiết phải bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu cho toàn thể cán bộ, chiến sĩ, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân viên chức quốc phòng, lao động hợp đồng nhằm nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm trong toàn quân. Đồng thời, mỗi cá nhân trong Quân đội cũng chính là một nhà tuyên truyền bảo vệ môi trường.

- Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục cho bộ đội ý thức sâu sắc vị trí, vai trò của quân đội nói chung và đơn vị mình nói riêng trong công tác bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu, phòng, chống thiên tai với phòng là chính. Đây cũng chính là một nhiệm vụ quan trọng của quân đội trong thời bình, bắt buộc phải tham gia và hoàn thành tốt. Từ đó xây dựng ý chí quyết tâm cao, trách nhiệm bản thân trong thực hiện nhiệm vụ được giao.

- Xây dựng các kế hoạch quân sự, quốc phòng phải gắn với việc bảo về môi trường, gắn hoạt động bảo vệ môi trường với chức năng, nhiệm vụ của từng đơn vị, đồng thời, cần phải đưa vào nghị quyết lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ đơn vị. Bên cạnh đó, thường xuyên thanh tra, kiểm tra công tác bảo vệ môi trường đối với các tổ chức, cá nhân trong Quân đội.

- Quân đội cần phối hợp với các Bộ, ban, ngành, địa phương thực hiện quy hoạch môi trường hợp lý, xây dựng kế hoạch phòng chống thiên tai, sự cố môi trường. Các đơn vị Quân đội trên cơ sở kế hoạch đã phê duyệt, cần thường xuyên luyện tập, diễn tập, chủ động trong công tác khắc phục thiên tai, thảm họa, tránh để bị động, gây thiệt hại về người và tài sản cũng như ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường.

- Ngoài ra, cần phải tập trung nguồn lực, tạo điều kiện cơ sở vật chất cho hoạt động bảo vệ môi trường trong Quân đội. Xây dựng hệ thống quản lý môi trường đáp ứng được các yêu cầu nhiệm vụ của hoạt động quân sự. Thành lập các tổ, nhóm bảo vệ môi trường tại các đơn vị, làm cho hoạt động bảo vệ môi trường được thực hiện thường xuyên, đồng bộ trong quân đội.

Cán bộ, chiến sĩ Học viện Lục quân trồng cây góp phần bảo vệ môi trường

Quân đội chính là đội quân tiên phong của Đảng, Nhà nước và nhân dân trên tất cả các mặt trận. Quân đội càng ngày càng khẳng định vai trò, vị trí, trách nhiệm với công tác bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu; phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành, vì mục tiêu chung là bảo vệ môi trường, giữ vững an ninh quốc phòng, góp phần phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Hoạt động bảo vệ môi trường, sử dụng tài nguyên thiên nhiên, ứng phó biến đổi khí hậu đã trở thành nhiệm vụ thường xuyên, cấp thiết trong giai đoạn hiện nay, được lồng ghép trong mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp và mọi hoạt động của từng cơ quan, đơn vị trong quân đội. Thực tế cho thấy vai trò nòng cốt, xung kích của Quân đội đối với công tác bảo vệ môi trường trong thời gian qua. Tiếp tục thực hiện nhiệm vụ bảo vệ môi trường, nhất là trong tình hình môi trường, khí hậu ngày càng phức tạp sẽ là trách nhiệm nặng nề mà mỗi quân nhân cần phải xác định rõ và thực hiện tốt, thể hiện phẩm chất, truyền thống tốt đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ”, luôn tiên phong, xung kích hoàn thành tốt các nhiệm vụ gắn với bảo vệ môi trường quốc gia.

N.X.D