Nâng cao khả năng ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy, học ở Học viện Lục quân hiện nay

Cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin đã được tạo lập và bảo đảm kết nối dữ liệu đến tất cả các đơn vị trong toàn Học viện. Công tác bảo mật, an toàn thông tin trên môi trường mạng luôn được chú trọng và đầu tư, trang bị hợp lý. Đặc biệt, hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu dùng chung phục vụ cho quá trình giảng dạy và học tập được bảo đảm tốt, từng bước đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục - đào tạo và nghiên cứu khoa học trong thời kỳ mới; trong đó, tiêu biểu như: Học viện đã thử nghiệm và đưa vào sử dụng thành công hệ thống giảng dạy trực tuyến cho nhiều khối lớp học viên. Thư viện số Học viện có cơ sở dữ liệu số hóa với hơn hơn 11.000 file với trên hơn 1,3 triệu trang tài liệu đảm bảo tốt cho nghiên cứu, tham khảo, học tập. Hiện nay, đội ngũ cán bộ, giảng viên, học viên cơ bản sử dụng thành thạo các phần mềm máy tính phục vụ cho nhiệm vụ dạy học như: phần mềm soạn thảo văn bản Microsoft Word, phần mềm trình chiếu PowerPoint, phần mềm vẽ bản đồ 2D -Microstation, phần mềm trình chiếu bản đồ 3D - Dmax… Qua các ứng dụng đó, nội dung bài giảng được thể hiện trực quan, sinh động bằng hình ảnh, âm thanh, màu sắc... giúp người học dễ dàng hơn trong tiếp cận các nội dung.

Tuy nhiên, nhìn nhận một cách khách quan và đánh giá đúng thực trạng chất lượng khai thác, ứng dụng CNTT đối với đội ngũ cán bộ, giảng viên, học viên trong dạy, học so với mục tiêu, yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình hiện nay chưa thực sự đạt hiệu quả cao. Đơn cử ở một số biểu hiện của số ít cán bộ, giảng viên, học viên như: nhận thức về vị trí, vai trò ứng dụng CNTT vào dạy và học chưa đầy đủ, tính tự giác để nâng cao trình độ chưa thường xuyên; chất lượng ứng dụng CNTT vào dạy học của giảng viên, học viên chưa đồng đều, khả năng sử dụng một số phần mềm chuyên dụng trong giảng dạy còn một số hạn chế nhất định. Mặt khác, về đầu tư kinh phí, trang thiết bị, vật chất CNTT có mặt chưa thực sự đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ ngày càng cao đối với hoạt động dạy và học.

Từ thực trạng tình hình ứng dụng CNTT vào dạy học thời gian qua, để nâng cao kỹ năng khai thác, ứng dụng CNTT vào giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo ở Học viện những năm tiếp theo, chúng ta cần quan tâm đến một số nội dung, giải pháp sau:

Một là, nâng cao nhận thức về ứng dụng công nghệ thông tin đi đôi với đảm bảo an toàn, an ninh thông tin

Ứng dụng CNTT là một xu thế tất yếu, là một trong những chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước và Quân đội như Nghị quyết số 86/NQ-ĐUQSTW đã khẳng định: “Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, kỹ thuật mô phỏng trong dạy và học”. Thông qua hội nghị, hội thảo, tập huấn, giao ban, sinh hoạt tập trung… cấp ủy, chỉ huy các cấp cần thường xuyên giáo dục, nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ, giảng viên, học viên về ứng dụng công nghệ thông tin. Nhận thức rõ tầm quan trọng của ứng dụng CNTT trong dạy học, vừa tạo động lực, vừa là cơ sở - tiền đề định hướng cho hành động. Đối với cán bộ, giảng viên, học viên có nhận thức đúng về ứng dụng CNTT và đảm bảo an toàn, an ninh thông tin mới có thể khai thác, sử dụng CNTT trong giáo dục - đào tạo đạt hiệu quả và có chất lượng. Mặt khác, ứng dụng CNTT phải bám sát vào thực tiễn giáo dục - đào tạo tại Học viện; đổi mới phương pháp quản lý, phương pháp dạy và học, tránh ứng dụng một cách hình thức, chiếu lệ.

Thời gian gần đây, tình hình an ninh mạng trên thế giới diễn biến ngày càng phức tạp với hàng loạt chiến dịch gián điệp, tấn công mạng của tin tặc nhằm vào những cơ quan, tổ chức và tập đoàn kinh tế lớn. Liên tục xuất hiện siêu vũ khí mạng tấn công xâm nhập, đánh cắp, phá hoại mạng thông tin và những công trình, phương tiện quan trọng về chính trị, quốc phòng, an ninh, kinh tế - xã hội của nhiều quốc gia. Do đó, bên cạnh nâng cao khả năng ứng dụng CNTT cần coi trọng nâng cao nhận thức và kỹ năng bảo mật thông tin, đảm bảo an toàn, an ninh thông tin trong quá trình sử dụng.

Giao diện màn hình Hệ thống dạy, học trực tuyến của Học viện Lục quân

Hai là, bảo đảm tốt trang bị, hạ tầng CNTT cho cán bộ, giảng viên, học viên làm việc, giảng dạy, học tập. Đặc biệt, hạ tầng cơ sở công nghệ thông tin, thiết bị mô phỏng, các phòng học chuyên dùng, chuyên ngành.

Trang thiết bị, hạ tầng CNTT đóng vai trò rất quan trọng để triển khai ứng dụng vào công tác giáo dục - đào tạo. Hiện nay, các trang thiết bị CNTT đã trở thành phương tiện không thể thiếu trong từng bài giảng của giảng viên. Đầu tư các trang thiết bị CNTT phục vụ giáo dục - đào tạo tại Học viện cần có trọng tâm, trọng điểm, tránh lãng phí. Ưu tiên các trang thiết bị có nhu cầu sử dụng cao và phục vụ trực tiếp cho nhiệm vụ giáo dục - đào tạo như máy tính, máy chiếu, bảng thông minh, thiết bị mô phỏng, các phòng học chuyên dùng, chuyên ngành… Chú trọng khai thác có hiệu quả các trang thiết bị CNTT hiện có. Quan tâm tính đồng bộ và hoạt động hiệu quả của trang bị, chú trọng việc sử dụng trang bị kết nối mạng máy tính để khai thác thông tin.  

Ba là, nâng cao trình độ, kỹ năng sử dụng các phần mềm dạy, học và khai thác thông tin

Nâng cao trình độ của người sử dụng là yêu cầu bắt buộc trong nâng cao chất lượng ứng dụng CNTT vào dạy, học. Chú trọng cả tăng cường các biện pháp đào tạo, bồi dưỡng về khai thác, sử dụng công nghệ thông tin và công tác tự đào tạo của cán bộ, giảng viên, học viên.

Đối với cán bộ, giảng viên, học viên cần chú trọng bồi dưỡng kiến thức về kỹ thuật thiết kế bài giảng trình chiếu, phần mềm vẽ bản đồ 2D, 3D, sử dụng giáo án điện tử và an toàn, bảo mật thông tin... Trong đó, chú trọng kỹ năng soạn thảo và xây dựng bài trình chiếu Powerpoint; lựa chọn những kiến thức cơ bản, trọng tâm, trọng điểm, có tính khái quát và chắt lọc cao để sắp xếp nội dung vào các slide khoa học, hợp lý. Đồng thời, tích cực thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau như từ mạng Internet, mạng truyền số liệu quân sự, mạng MISTEN, thư viện số... Khi tư liệu, thông tin về nội dung bài giảng càng phong phú thì khả năng ứng dụng CNTT vào giảng dạy càng cao và đa dạng. Đây là bước quan trọng để nâng cao chất lượng bài giảng của giảng viên.  

Bốn là, đẩy mạnh xây dựng và chuyển giao phần mềm dạy, học, phần mềm trong quản lý giáo dục - đào tạo

Một trong những đặc thù của Quân đội là các ứng dụng CNTT phục vụ dạy và học các nội dung chuyên ngành, vũ khí, khí tài quân sự đều không có sẵn trên thị trường. Để ứng dụng CNTT được hiệu quả thì việc xây dựng phần mềm dạy học, phần mềm mô phỏng phải đi trước một bước. Chú trọng việc chuyển giao các phần mềm đã xây dựng cho giảng viên, học viên sử dụng. Thực tế, đã có những phần mềm chất lượng rất tốt nhưng công tác chuyển giao sử dụng phần mềm chưa tốt đã dẫn đến chưa ứng dụng có hiệu quả trong thực tế.

Vai trò của cán bộ, giảng viên đã và đang tiếp tục thay đổi từ vị trí người dạy học truyền thống sang người thiết kế, hướng dẫn, cố vấn, huấn luyện và tạo ra môi trường học tập.  Do vậy, cần phải tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy, ra sức học tập, rèn luyện, tự bồi dưỡng, tự nâng cao trình độ để không ngừng phát triển kỹ năng và tri thức của mình, trong đó đặc biệt quan trọng là kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin.

Cách mạng công nghiệp 4.0 đang đặt ra những yêu cầu mới cho công tác giáo dục - đào tạo và nghiên cứu khoa học của Học viện Lục quân. Xác định rõ trách nhiệm của Nhà trường Quân đội trước sự tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Trong thời gian tới, Học viện tiếp tục đổi mới toàn diện; trong đó, tập trung thực hiện tốt một số nội dung, giải pháp nêu trên để tạo ra nguồn cán bộ, giảng viên, học viên có năng lực chuyên môn, có khả năng làm việc với công nghệ thông minh, khả năng ngoại ngữ, CNTT tốt, có thể tiếp cận và tận dụng tốt các cơ hội của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đem lại. Tiếp tục xây dựng Học viện luôn phát triển và giữ vững thương hiệu là trung tâm giáo dục - đào tạo và nghiên cứu khoa học quân sự có uy tín của Quân đội ta./.

L.M.C