Một số biện pháp xây dựng động cơ học tập đúng đắn cho học viên ở Học viên Lục quân hiện nay

Hoạt động học tập của học viên không chỉ thể hiện ở việc thực hiện tốt trách nhiệm, thể hiện tốt vai trò, mà còn năng động trong sáng tạo các hình thức học tập để vận dụng nhiều phương pháp hay, đạt hiệu quả thiết thực. Điều đó thể hiện đúng tinh thần của Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Tiếp tục thực hiện chủ trương về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng xác định phương hướng: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Phát triển giáo dục và đào tạo nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học…”.

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến kết quả học tập của người học, trong đó động cơ học tập là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp nhất. Động cơ học tập là những động lực bên trong trực tiếp thúc đẩy tính tích cực hoạt động của con người. C. Mác đã khẳng định: “Con người ta sẽ không làm bất cứ điều gì, nếu nó không liên quan đến nhu cầu, động cơ của họ…”. Vì vậy, xây dựng động cơ học tập đúng đắn cho học viên ở Học viện Lục quân hiện nay có một ý nghĩa quan trọng, nhằm nâng cao tính tích cực học tập của học viên, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu, yêu cầu giáo dục - đào tạo, nghiên cứu khoa học của Học viện, của Quân đội trong tình hình mới.

Động cơ học tập của học viên là những nội dung với tư cách là động lực thúc đẩy, định hướng hoạt động học tập, rèn luyện của người học trong quá trình đào tạo, nhằm thoả mãn những nhu cầu khác nhau ở mỗi cá nhân. Hệ thống động cơ học tập của học viên bao gồm: Động cơ chính trị đạo đức, chuyên môn nghề nghiệp, lợi ích vật chất và lợi ích tinh thần. Mỗi động cơ có vị trí, vai trò khác nhau nhưng có mối quan hệ biện chứng với nhau. Trong đó:

Động cơ chính trị - đạo đức mang tính xã hội sâu sắc nhằm đạt tới mục đích bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ chế độ chính trị xã hội. Đây là động cơ thúc đẩy người học tìm tòi, nhận thức được các yêu cầu xã hội, những giá trị thực tiễn của nghề nghiệp quân sự, đặc biệt trong tình hình hiện nay. Động cơ chính trị - đạo đức khi được hình thành ở học viên không chỉ thúc đẩy, định hướng toàn bộ hệ thống hành vi, thái độ tích cực đối với hoạt động học tập, rèn luyện, mà còn góp phần hình thành, phát triển bản lĩnh chính trị, phát triển ý thức trách nhiệm đối với quân đội, Tổ quốc, nhân dân của người sĩ quan chỉ huy trung, sư đoàn trong tương lai. Vì vậy, đây là động cơ nền tảng, giữ vị trí chủ đạo trong hệ thống động cơ hoạt động học tập của người học viên.

 Động cơ chuyên môn nghề nghiệp là động lực thúc đẩy tính tích cực của học viên trong việc tiếp thu những tri thức, kinh nghiệm, rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo và các phẩm chất của người sĩ quan chỉ huy theo mục tiêu yêu cầu đào tạo của Học viện. Đây là động cơ trực tiếp thúc đẩy hoạt động học tập của người học, nhằm đáp ứng các yêu cầu, đòi hỏi nghề nghiệp quân sự. Xây dựng động cơ chuyên môn nghề nghiệp đúng đắn là cơ sở nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, đồng thời chống được những biểu hiện tiêu cực trong học tập, rèn luyện của học viên ở Học viện Lục quân hiện nay như học vì thành tích, vì lợi ích cá nhân… như vậy sẽ không phản ánh thực chất chất lượng đào tạo cũng như khả năng hoạt động nghề nghiệp sau khi ra trường ở từng cương vị công tác trong toàn quân.

Động cơ lợi ích vật chất được nảy sinh từ các nhu cầu về vật chất trong hoạt động lao động quân sự. Nghề nghiệp quân sự là một lĩnh vực hoạt động lao động đặc thù, sự hy sinh đổ máu cũng như sức lao động của người quân nhân không thể tính bằng tiền, bằng vật chất, nhưng vẫn cần được đáp ứng các nhu cầu về vật chất để đảm bảo cho cuộc sống và hoạt động của họ. Do đó, quan tâm thoả mãn những nhu cầu về lợi ích vật chất của người học trong quá trình đào tạo cũng như bảo đảm các điều kiện vật chất cho đội ngũ học viên là một động lực mạnh mẽ thúc đẩy tính tích cực học tập, rèn luyện nâng cao chất lượng đào tạo cũng như hiệu quả hoạt động của người sĩ Động cơ lợi ích tinh thần nảy sinh từ nhu cầu tinh thần của cá nhân như: vị thế xã hội của nghề nghiệp quân sự, quyền lợi chính trị của người sĩ quan, tự khẳng định mình, truyền thống quân đội, truyền thống gia đình, quê hương. Động cơ lợi ích tinh thần thường chịu sự chi phối của động cơ chính trị - đạo đức. Động cơ lợi ích tinh thần lành mạnh tạo cơ sở tích cực cho hoạt động học tập của người học viên, ngược lại nếu xuất phát từ những lợi ích tinh thần tiêu cực, ích kỷ, cá nhân chủ nghĩa sẽ tác động trở lại làm giảm tính tích cực của động cơ chính trị-đạo đức.

Xây dựng động cơ học tập đúng đắn cho học viên là quá trình giúp người học định hướng đúng đắn trong quá trình học tập, rèn luyện tại Học viện. Trong quá trình đào tạo, trên cơ sở những tác động sư phạm làm cho học viên nhận thức, chuyển hoá những mục tiêu, yêu cầu đào tạo ở Học viện thành những động lực thúc đẩy hoạt động tích cực học tập, rèn luyện, hoàn thành tốt nhất nội dung, chương trình đào tạo đề ra. Giải quyết vấn đề này có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc nhằm thiết lập cơ sở khoa học để xác định nội dung, phương pháp tác động giáo dục, huấn luyện, hình thành phẩm chất nhân cách người sĩ quan chỉ huy trung, sư đoàn tương lai một cách có hiệu quả. Để góp phần xây dựng động cơ học tập đúng đắn cho học viên ở Học viện Lục quân hiện nay cần tập trung làm tốt một số biện pháp chủ yếu sau:

Một là, kết hợp tốt việc quán triệt, giáo dục với công tác tuyển chọn đầu vào của học viên ở Học viện. Đây là khâu quan trọng trong xây dựng động cơ học tập đúng đắn, trên cơ sở phù hợp giữa yêu cầu của công tác giáo dục - đào tạo của Học viện với yêu cầu về tính chất nhiệm vụ của các đơn vị trong toàn quân.

Hai là, trong quá trình đào tạo cần làm tốt việc giáo dục và định hướng giá trị nghề nghiệp quân sự cho học viên sĩ quan. Trong cuộc sống và hoạt động, học viên sĩ quan luôn hướng vào nhận thức những gì với họ là có giá trị để định hướng cho cuộc sống và hoạt động của mình. Chính vì vậy, sự nhận thức về giá trị nghề nghiệp quân sự và định hướng giá trị nghề nghiệp quân sự gắn liền với sự hình thành động cơ trên cơ sở người học viên sắp xếp thứ bậc theo giá trị của chúng đối với họ. Điều đó nói lên xây dựng động cơ học tập đúng đắn phải trên cơ sở giáo dục giá trị nghề nghiệp quân sự và định hướng giá trị nghề nghiệp quân sự cho họ sau khi ra trường.

Mục đích giáo dục giá trị và định hướng giá trị nghề nghiệp quân sự cho học viên sĩ quan là làm cho hệ thống giá trị của lĩnh vực hoạt động quân sự, yêu cầu về phẩm chất và năng lực hoạt động của người sĩ quan chỉ huy tham mưu trung, sư đoàn trong tương lai mà Đảng, quân đội, nhân dân mong đợi, được chuyển thành hệ giá trị trong mỗi học viên sĩ quan. Thực hiện được mục đích đó sẽ làm cho mỗi học viên thấy mình có giá trị với xã hội, quân đội, đồng thời họ sẽ đáp ứng được mục tiêu, yêu cầu đào tạo ở hiện tại và hoạt động nghề nghiệp quân sự trong tương lai.

Ba là, thường xuyên đổi mới nội dung, chương trình giáo dục, huấn luyện kết hợp giải quyết hợp lý các nhu cầu cá nhân của người học trong quá trình đào tạo. Nội dung chương trình, phương pháp huấn luyện là cơ sở quan trọng quyết định đến chất lượng giáo dục - đào tạo. Tuy nhiên, chất lượng cao hay thấp của quá trình đào tạo còn phụ thuộc vào các yếu tố như môi trường tâm lý sư phạm, đặc biệt là nhu cầu nhận thức và đặc điểm nhận thức của người học. Vì vậy, phải thường xuyên đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp huấn luyện; tổ chức tốt các tác động sư phạm nhằm gây dựng hứng thú, say mê, tin tưởng của người học đối với các nội dung, kiến thức họ được truyền thụ. Bên cạnh đó, cần giải quyết các nhu cầu chính đáng của cá nhân người học trong quá trình đào tạo. Việc thoả mãn các nhu cầu về nhận thức, nhu cầu về tinh thần, nhu cầu vật chất, sinh hoạt một cách hợp lý trong quá trình đào tạo là cơ sở hình thành động cơ hoạt động học tập tích cực ở mỗi học viên. Bằng việc tổ chức tốt đời sống vật chất, tinh thần, xây dựng bầu không khí dân chủ, khen thưởng công bằng, nghiêm minh, định hướng dư luận tích cực, loại bỏ những tư tưởng, lối sống không phù hợp với hoạt động quân sự trong quá trình đào tạo ở Học viện.

Bốn là, phát huy sức mạnh giáo dục của tập thể, sự gương mẫu của cán bộ, giảng viên trong xây dựng động cơ học tập đúng đắn cho học viên sĩ quan.

Sức mạnh giáo dục của tập thể nằm trong sự liên kết thống nhất của mọi người hướng vào thực hiện mục đích, nhiệm vụ chung. Ở tập thể quân nhân, mọi cán bộ, giảng viên, học viên trong quá trình hoạt động cùng nhau tất yếu hình thành các mối liên hệ, giao tiếp làm nảy sinh những hiện tượng tâm lý xã hội như tâm trạng, dư luận, truyền thống, uy tín tác động mạnh mẽ đến nhận thức, tình cảm, hành vi, thái độ của người học trong quá trình học tập của họ. Vì thế, phát huy sức mạnh giáo dục của tập thể, xây dựng bầu không khí tâm lý tích cực, sự gương mẫu của cán bộ, giảng viên là những tác động mạnh mẽ đến sự hình thành động cơ hoạt động tích cực cho học viên sĩ quan. Vì vậy, giáo dục, định hướng tạo cơ sở để học viên hình thành động cơ học tập, rèn luyện đúng đắn, mong muốn được cống hiến, phục vụ lâu dài trong quân đội, là điều kiện căn bản để nâng cao chất lượng đào tạo ở Học viện Lục quân hiện nay.

Như vậy, động cơ học tập không có sẵn, cũng không thể áp đặt mà được hình thành dần dần trong quá trình người học đi sâu chiếm lĩnh đối tượng học tập. Từ nhu cầu với các đối tượng học tập, từ những yếu tố bên ngoài mà hình thành nên động cơ thúc đẩy hoạt động học tập của người học. Tin tưởng rằng, mỗi học viên ở Học viện Lục quân hôm nay hãy xây dựng cho mình động cơ học tập đúng đắn, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Góp phần tô thắm truyền thống Học viện Lục quân anh hùng: “Kiên định vững vàng, đoàn kết nhất trí, chủ động sáng tạo, khắc phục khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ”./.

N.Q.D