Một số vấn đề về thi kết thúc môn học, thi tốt nghiệp, thi cuối khóa đối với học viên Việt Nam đào tạo theo chức vụ ở Học viện Lục quân

Như chúng ta đã biết, thi kết thúc môn học và thi tốt nghiệp, thi cuối khóa là những vấn đề rất quan trọng, được người học luôn quan tâm và có tác động đến toàn bộ quá trình đào tạo của khóa học. Nhận rõ vấn đề này, trong những năm gần đây Học viện đã thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai quyết liệt nhiều biện pháp với phương châm “học thực chất, đánh giá thực chất”, nhằm mục đích tạo ra sự công bằng, khách quan trong đánh giá kết quả đào tạo, xây dựng động cơ học tập đúng đắn cho học viên, phát huy trách nhiệm của đội ngũ giảng viên, tạo môi trường văn hóa sư phạm lành mạnh, để sản phẩm được đào tạo tại Học viện đủ khả năng hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội trong giai đoạn hiện nay và tương lai.

Vấn đề tổ chức thi kết thúc môn học, thi tốt nghiệp, thi cuối khóa bao gồm nhiều nội dung, trong đó những khâu cơ bản như: Xác định hình thức, phương pháp, thời gian thi; xây dựng ngân hàng câu hỏi thi, bộ đề thi, bảo mật đề thi; tổ chức coi thi, làm phách, chấm thi; trả bài, giải đáp ý kiến của học viên; tổ chức chấm thanh tra, phúc tra và lưu trữ kết quả thi. Sau đây, tác giả đề cập một số nội dung cơ bản để chúng ta cùng trao đổi, tham khảo.

Một là, xác định hình thức, phương pháp thi kết thúc môn học; thi tốt nghiệp, thi cuối khóa cho từng đối tượng học viên một cách phù hợp.

Đối với thi kết thúc môn học: Trên cơ sở mục tiêu, yêu cầu chuẩn đầu ra từng đối tượng học viên, căn cứ quỹ thời gian và Quy chế giáo dục - đào tạo hiện hành, Giám đốc Học viện giao trách nhiệm cho các khoa giảng viên nghiên cứu đề xuất hình thức, phương pháp thi kết thúc từng môn học.

Nhìn chung, trong thời gian qua Học viện đã vận dụng tương đối đa dạng các hình thức thi như: tự luận, trắc nghiệm, thực hành trên bản đồ, vấn đáp, kết hợp tự luận và trắc nghiệm, vấn đáp và thực hành, thực hành trên bản đồ và tự luận… Trong đó, ưu tiên vận dụng hình thức thi thực hành quân sự trên bản đồ, học viên trên cương vị người chỉ huy trung, lữ đoàn hoặc chỉ huy trưởng cơ quan quân sự huyện (quận), tỉnh (thành phố) tác nghiệp hoàn chỉnh quyết tâm chiến đấu hoặc quyết tâm tác chiến phòng thủ, kết hợp thuyết minh một số nội dung theo yêu cầu từng đề thi. Môn Tin học, Anh văn chú trọng hình thức thi trắc nghiệm trên máy tính. Các môn khoa học xã hội và nhân văn vận dụng hình thức tự luận và vấn đáp là cơ bản, mà không khuyến khích hình thức thi trắc nghiệm… Đồng thời, trong từng hình thức thi đã xác định phương pháp tổ chức, cách tiến hành một cách cụ thể, khoa học.

Để xác định hình thức, phương pháp thi kết thúc môn học phù hợp, khoa giảng viên phải căn cứ các quy định của cấp trên, chương trình khung môn học cho từng đối tượng đã được phê duyệt; đồng thời, gắn với xu hướng phát triển của khoa học công nghệ trong lĩnh vực giáo dục. Chỉ huy khoa triển khai cho từng tổ bộ môn nghiên cứu và đề xuất phương án, sau đó thông qua Tổ khoa học của Khoa; cấp ủy, Chi bộ họp thống nhất và đề nghị lên cấp trên.

Để tránh sự trùng lặp, chồng chéo giữa các môn thi, hoặc trong cùng một môn thi cho từng đối tượng học viên, Phòng Đào tạo và Ban Khảo thí đã tổng hợp những đề xuất của các khoa giảng viên, báo cáo Ban Giám đốc quyết định về hình thức thi kết thúc từng môn học.

Đối với thi tốt nghiệp, thi cuối khóa: Trên cơ sở quán triệt các văn bản quy định của Bộ Quốc phòng, Bộ Giáo dục và Đào tạo, các hướng dẫn của cơ quan cấp trên, Học viện đã xác định hình thức, phương pháp thi tốt nghiệp, thi cuối khóa cho từng đối tượng học viên; đồng thời, hằng năm nghiên cứu bổ sung và đề nghị lên cấp trên  điều chỉnh một số nội dung cho phù hợp với tình hình thực tiễn của Quân đội và phù hợp với xu thế phát triển chung của sự nghiệp giáo dục cả nước.

Hai là, xây dựng ngân hàng câu hỏi thi, đề thi, bộ đề thi kết thúc môn học; thi tốt nghiệp, thi cuối khóa kịp thời, khoa học, chấp hành nghiêm quy định bảo mật.

Hằng năm, trước dịp khai giảng năm học mới, Học viện triển khai kế hoạch biên soạn bổ sung ngân hàng câu hỏi thi, đề thi, bộ đề thi đối với từng môn học. Ngân hàng câu hỏi thi, kiểm tra môn học do bộ môn biên soạn, chủ nhiệm bộ môn ký chịu trách nhiệm, sau đó thông qua chỉ huy Khoa và Chủ nhiệm Khoa phê duyệt. Trong từng môn học, mỗi đối tượng học viên biên soạn ngân hàng câu hỏi thi, hoặc kiểm tra riêng. Chủ nhiệm bộ môn căn cứ ngân hàng câu hỏi thi, kiểm tra tiến hành biên soạn ngân hàng đề thi, bộ đề thi, thông qua Chủ nhiệm Khoa phê duyệt. Một số môn học đã vận dụng đề thi mở, đòi hỏi học viên phát huy tư duy độc lập sáng tạo, sử dụng kiến thức mang tính tổng hợp, góp phần hạn chế tình trạng học vẹt, học tủ, vận dụng lý luận rập khuôn, máy móc. Ngân hàng câu hỏi thi, kiểm tra được đưa lên mạng thông tin nội bộ của Học viện, hoặc lưu tại Bảo mật, mọi cán bộ, giảng viên, học viên đều được quyền truy cập và nghiên cứu. Ngân hàng đề thi, bộ đề thi được quản lý theo tài liệu mật, Chủ nhiệm Khoa (hoặc ủy quyền) giao nhận và sử dụng đúng mục đích theo kế hoạch đào tạo. Định kỳ hằng năm, hoặc khi cấp trên quyết định thay đổi, bổ sung về nội dung huấn luyện; khi có những vấn đề chưa phù hợp, chưa đáp ứng với thực tiễn, hoặc có sự điều động về cán bộ chủ chốt ở các khoa, Học viện sẽ triển khai nghiên cứu bổ sung, sửa đổi ngân hàng câu hỏi, ngân hàng đề thi cho phù hợp.

Trước kỳ thi tốt nghiệp, thi cuối khóa một tháng, Giám đốc Học viện ký quyết định thành lập các Ban Biên soạn đề thi, đáp án của từng môn học. Mỗi tiểu ban gồm Giám đốc, Trưởng ban Khảo thí và đồng chí Chủ nhiệm Khoa có môn thi. Các Chủ nhiệm Khoa trực tiếp biên soạn đề thi, bộ đề thi tốt nghiệp, thi cuối khóa và thông qua Thủ trưởng trong Ban Giám đốc Học viện (theo sự phân công của Giám đốc). Đề thi, bộ đề thi được Ban Khảo thí bàn giao Ban Bảo mật quản lý. Trước thời gian thi một giờ, đề thi tốt nghiệp, thi cuối khóa được nhân bản đủ theo số lượng học viên dự thi. Khi học viên làm bài 10 phút, tiểu ban biên soạn đáp án tiến hành làm đáp án từng môn thi, hoàn thành cùng thời gian học viên làm bài, sau đó thông qua Thủ trưởng Ban Giám đốc phê duyệt.

Ba là, tổ chức coi thi chặt chẽ, nghiêm túc; chấm thi khách quan, kịp thời.

Đối với thi kết thúc môn học: Chủ nhiệm Khoa quyết định thành lập các Tiểu ban coi thi. Trước thời gian thi 10 phút, Tiểu ban coi thi đánh số báo danh, gọi học viên vào đúng vị trí, đọc quyết định thành lập tiểu ban coi thi, quán triệt lời nói đầu, trước thời gian thi 05 phút, trưởng tiểu ban coi thi cắt phong bì đề thi có sự chứng kiến và kiểm tra của nhân viên Ban Khảo thí, cử một học viên chọn ngẫu nhiên 01 hoặc 02 đề (nếu đề thi chẵn, lẻ). Nội dung đề thi được trình chiếu lên màn hình. Quá trình coi thi Chủ tịch Tiểu ban ở phía trên bục giảng, 02 giảng viên coi thi ở phía cuối phòng thi. Trong thời gian học viên làm bài, Phòng Đào tạo và Ban Khảo thí sẽ cử cán bộ, trợ lý trực tiếp kiểm tra, giám sát tại các phòng thi và theo dõi qua camera. Hệ thống camera của Học viện có độ phân giải cao, bộ nhớ lớn, được lắp đặt ở 100% giảng đường, đã có tác dụng rất quan trọng trong duy trì quy chế giáo dục – đào tạo ở Học viện Lục quân.

Sau khi kết thúc môn thi, Tiểu ban coi thi bàn giao bài thi, đề thi cho Ban Khảo thí. Ban Khảo thí tiến hành đánh số phách, cắt phách, niêm phong và quản lý phách; lập lịch chấm thi tập trung theo hàng tuần. Các Khoa thành lập Tiểu ban chấm thi, trong đó Chủ nhiệm bộ môn hoặc cán bộ Khoa làm Chủ tịch Tiểu ban. Quá trình chấm thi chỉ huy Khoa và cán bộ Ban Khảo thí thường xuyên kiểm tra giám sát trực tiếp và gián tiếp qua camera. Nhìn chung, tổ chức chấm thi tập trung đã thực hiện theo hướng dẫn của Cục Nhà trường, bảo đảm khách quan, chính xác, kịp thời, do đó chưa có học viên nào đề nghị chấm phúc khảo hoặc khiếu nại.

Đối với thi tốt nghiệp, thi cuối khóa: Giám đốc Học viện quyết định thành lập các tiểu ban coi thi; chấm thi; thanh tra, giám sát kỳ thi. Ban Thư ký tổ chức cho giảng viên bốc thăm các chức danh và số thứ tự của Tiểu ban. Ban Thanh tra, giám sát kỳ thi vừa trực tiếp kiểm tra tại phòng thi, vừa theo dõi gián tiếp qua camera để kịp thời phát hiện và xử lý những hiện tượng vi phạm quy chế thi.

Nhằm nâng cao chất lượng chấm thi, hạn chế thấp nhất các hiện tượng tiêu cực, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Giám đốc Học viện, Ban Khảo thí đã nghiên cứu mẫu giấy thi mới đối với hình thức tự luận và mẫu phách mới đối với hình thức thi thực hành trên bản đồ trong thi tốt nghiệp, thi cuối khóa. Điểm mới nổi bật là tiến hành đánh số phách 2 lần, Ban Thư ký đánh số phách lần 1, Ban Bảo mật đánh số phách lần 2, do đó đã chấm dứt việc lộ lọt số phách, cho nên quá trình triển khai thực hiện đã nhận được sự đồng thuận cao của giảng viên và học viên.

Trong những năm học vừa qua, mặc dù không có đơn thư khiếu nại hoặc đề nghị chấm phúc khảo của học viên, nhưng Giám đốc Học viện đã quyết định tổ chức chấm thanh tra, phúc tra đối với một số bài thi tốt nghiệp, thi cuối khóa, trong đó tập trung những bài thi đạt điểm cao. Ở Học viện Lục quân, kết quả học viên tốt nghiệp loại giỏi hằng năm thường dưới 7%, đó là sự đánh giá nghiêm túc, khách quan, không chạy theo thành tích hình thức, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo một cách thực chất.

Trên đây, là một số vấn đề cơ bản liên quan đến công tác thi kết thúc môn học và thi tốt nghiệp, thi cuối khóa đối với học viên Việt Nam đào tạo dài hạn ở Học viện Lục quân. Qua quá trình thực hiện có thể rút ra một số kinh nghiệm đó là:

Thứ nhất, cần tạo sự thống nhất trong nhận thức, đồng thời phát huy vai trò trách nhiệm của các cơ quan quản lý giáo dục và đội ngũ giảng viên trong tiến hành các khâu, các bước liên quan đến công tác thi kết thúc môn học và thi tốt nhiệp, thi cuối khóa.

Thứ hai, trên cơ sở nội dung, chương trình môn học; mục tiêu đào tạo của các đối tượng học viên và xu thế phát triển của khoa học công nghệ trong lĩnh vực giáo dục để xác định hình thức, phương pháp, thời gian tổ chức thi kết thúc môn học, hoặc thi tốt nghiệp, thi cuối khóa cho phù hợp.

Thứ ba, định kỳ tổ chức lấy ý kiến của cán bộ quản lý, giảng viên, học viên; đồng thời, tham khảo và học tập những kinh nghiệm hay của các trường trong và ngoài Quân đội, để không ngừng đổi mới các khâu, các bước tổ chức các kỳ thi./.

N.Q.D